نحوه برخورد با حسود در روایات

در این پست نحوه برخورد با فرد حسود طبق روایاتی از امامان و برخی از آموزه های دینی بیان شده در قرآن کریم را مطالعه خواهید کرد. افراد حسود غالباً اهل تقابل نیستند. آنها حتی ممکن است در پوشش دوست صمیمی ظاهر شوند. آنها پنهانی با شما مبارزه می کنند. آنها دستاوردهای شما را کم اهمیت جلوه می دهند و همچنین ممکن است در مورد شما شایعات بدخواهانه پخش کنند. در صورت تمایل از متن در مورد حسادت و همچنین نحوه برخورد با خواهر شوهر حسود را مطالعه کنید.

نحوه برخورد با حسود در روایات

در ادامه روایاتی از رسول اکرم (ص)، امام صادق (ع) و امام علی (ع) را درباره رفتار با آدم حسود آورده شده است. بزرگان همواره ما را به مدارا با حسودان و پنهان‌کردن نعمت‌ها از دید حسود سفارش کرده اند.

۱. روایاتی از امام صادق درباره رفتار با آدم حسود

امام صادق (ع) می‌فرماید: «انسان را از سه چیز، گریزى نیست: مشورت با افراد ناصح و دلسوز، مدارا با حسودان، و دوستى با مردم». (ابن شعبه حرانی، حسن بن علی، تحف العقول عن آل الرسول(ص)، محقق، غفاری، علی اکبر، ص 318، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، 1404ق.)

• در این حدیث، مدارا به معنای سازش، ملایمت در رفتار، نرمی و حسن معاشرت با مردم و تحمّل ناگوارى و آزار آن‌ها می باشد.

امام صادق (ع) می فرمایند : یکى از ویژگی‌های انسان دوراندیش را این دانسته‌اند که راز خویش را نزد خویشان و بستگان حسود، آشکار نمی‌کند. نمونه این کار، حضرت یوسف (ع) است که اگر خوابش را براى برادران خود تعریف نمی‌کرد، گرفتار حسد آن‌ها نمی‌شد. (تحف العقول، ص 321.)

2. روایاتی از پیامبر اکرم درباره رفتار با آدم حسود

پیامبر گرامى اسلام (ص) می‌فرماید: «براى برآورده شدن حوائج خود، از کتمان، مدد بجویید؛ زیرا هر صاحب نعمتى، مورد حسادت قرار خواهد گرفت». (سیوطی، عبدالرحمان بن أبی بکر، الجامع الصغیر فى أحادیث البشیر النذیر، ج 1، ص 150، بیروت، دار الفکر، چاپ اول، 1401ق.)

• حسادت افراد حسود زمانی برانگیخته می شود که نعمت و فزونی بر کسی ببینند. از این رو بهتر است نعمات و رفاه خود را از چشم حسودان پنهان کنید.

رسول گرامى اسلام (ص) می‌فرماید: «هرکس طاعت خداوند را بر غضب مردم برترى دهد، خداوند عزّ و جلّ او را از دشمنى هر دشمن و حسد هر حسود، کفایت می‌کند». (کافی، ج ‏2، ص 373.)

بر این اساس، اطاعت از پروردگار و توبه از گناهان، یکى از روش‌هاى مناسبی است که برای برطرف‌کردن آثار حسادت حسودان مفید است. در طرف مقابل، اگر خدا بخواهد بنده‌ای را مجازات کند، حسودی را بر علیه او می‌شوراند.

3. روایتی از امام علی درباره رفتار با آدم حسود

امام على (ع) می‌فرماید: «کسی که راز خویش را پنهان بدارد، اختیارش در دست [خود] او است». (کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج ‏8، ص 152، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.)

• این گفته امام علی (ع) را می توان اینگونه تعبیر کرد، که اگر در نگهداری راز، هدف و قصد و نیت خود کوشا باشی، قطعا از دام و تله افراد حسود نیز در امان خواهی ماند.

امام على (ع) در این زمینه می‌فرماید: «هنگامى که خداوند اراده کند که دشمن بی‌رحمی را بر بنده‌ای مسلط سازد، حسودى را بر او مسلّط می‌گرداند». (شرح نهج البلاغه، ج ‏20، ص 300)

امام على (ع) می‌فرماید: «حسودانت را با احسان به آنان، رنج بده». (شرح نهج البلاغة، ج ‏20، ص 317)

• با احسان به حسودان، تنها می‌توان مانع عملى کردن نیّت‌هاى پلیدشان شد و از دشمنى آشکار آنان جلوگیرى کرد و این، همان رهنمود قرآن کریم است که: «بدى را با بهترین روش، دفع کن [و پاسخ بدى را با نیکى بده‏]». (مؤمنون، 96)

امام على (ع) می‌فرماید: «اگر یکی از همنشینانت به فضیلت و امتیاز آشکار تو حسادت ورزیده و تلاش کرد تا تو را آزار دهد، تو مراقب باش که رفتارت مانند رفتار آن حسود نباشد تا بهانه‌ای به دستش بدهی که خود را در بدی‌هایی که با تو کرده حق به جانب دانسته و راهی را در اختیار او قرار دهی که به آرزویش (که به خشم آوردن و کاستن از پایگاه اجتماعی تو است) برسد، بلکه تلاش کن بر آن فضیلت و امتیازی بیفزایی که فرد حسود به خاطر همان امتیازات آشکار به تو حسادت کرده است! با این روش، بدون آن‌که بهانه‌ای به دست او بدهی، او را اندوهگین کرده (و انتقامت را از او خواهی گرفت)». (شرح نهج البلاغه، ج ‏20، ص 272)

۳. پناه‌بردن به خدا

«وَ مِنْ شَرِّ حاسِدٍ إِذا حَسَدَ»

• در آیه 5 سوره فلق، خداوند میفرمایند :  و از شرّ هر حسود، هنگامى که حسد می‌ورزد [به خدا پناه می‌برم‏].

۵. نیکی به حسود

نیکى کردن در حقّ فردی که به ما بدى کرده، [حتّى‏] دشمن را اصلاح می‌کند. (غرر الحکم و درر الکلم، ص 81.)

• چه بسا احسان به حسود، از شرّ و ضررهاى او می‌کاهد، هرچند حسد او را معالجه و کاملاً دفع نمی‌کند؛ زیرا هیچ‌گاه نمی‌توان حسود را راضى کرد؛ چرا که رضایت او تنها با زوال نعمت به دست می‌آید.

۷. دعا و صدقه

انسان با دعا کردن، صدقه دادن، توکّل و دیگر امور معنوى می‌تواند از شرّ حسود آسوده باشد؛ چرا که دعا و صدقه، موجب دفع بلا می‌شوند و کسى که بر خدا توکّل کند، خداوند او را از هر شرّى کفایت می‌کند: «وَ مَنْ یَتَوَکَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ». ( طلاق، 3)