کوآنزیم کیو 10؛ فواید، منابع کوآنزیم q10
کوآنزیم کیو 10 که با نام CoQ10 نیز شناخته می شود یک ترکیب است که به تولید انرژی درون سلول های بدن کمک می‌کند. بدن انسان به طور طبیعی کوآنزیم کیو 10 تولید می‌کند، اما تولید آن با افزایش سن کاهش می یابد. خوشبختانه، شما می‌توانید کوآنزیم کیو 10 را از طریق مصرف مکمل یا مواد غذایی دریافت کنید.
بیماری هایی مانند بیماری قلبی، اختلالات مغزی، دیابت و سرطان با پایین بودن سطح کوآنزیم کیو 10 در ارتباط هستند. با این وجود هنوز مشخص نشده است که پایین بودن سطح این کوآنزیم دلیل بروز این بیماری هاست یا خود در نتیجه ابتلا به بیماری به وجود آمده است.
اما یک چیز قطعی است، تحقیقات فراوانی فواید کوآنزیم کیو 10 برای سلامتی را اثبات کرده‌اند. در این مقاله هر آنچه باید در مورد کوآنزیک کیو 10 بدانید برای شما آورده شده است.
کوآنزیم کیو 10 چیست؟
همانطور که گفته شد، کوآنزیم کیو 10 ترکیبی است که به طور طبیعی توسط بدن تولید می شود و در میتوکندری سلول های بدن ذخیره می گردد. میتوکندری مسئول تولید انرژی است. آن ها همچنین از سلول ها در برابر آسیب اکسیداتیو و باکتری ها یا ویروس های بیماری زا محافظت می کنند.
تولید کوآنزیم کیو 10 با بالا رفتن سن کاهش می یابد. بنابراین، افراد مسن دچار کمبود این ترکیب می شوند.
برخی دیگر از دلایل کمبود کوآنزیم کیو 10 عبارتند از:
- کمبودهای مواد مغذی مانند کمبود ویتامین B6
- نقص ژنتیکی در سنتز یا استفاده از کوآنزیم کیو 10
- افزایش تقاضای بافت‌ها در نتیجه بیماری
- بیماری‌های میتوکندری
- استرس اکسیداتیو ناشی از افزایش سن
- عوارض جانبی درمان با استاتین
تحقیقات نشان داده‌اند که کوآنزیک کیو 10 نقش حیاتی را در بدن ایفا می‌کند. یکی از اصلی‌ترین وظایف آن کمک به تولید انرژی در سلول ها است. همچنین، در ساخت آدنوزین تری فسفات (ATP) که در انتقال انرژی درون سلولی نقش دارد، موثر است.
نقش حیاتی دیگر آن این است که به عنوان یک آنتی اکسیدان عمل می‌کند و از سلول‌ها در برابر آسیب اکسیداتیو محافظت می نماید. مقادیر بیش از حد رادیکال‌های آزاد منجر به آسیب اکسیداتیو می‌شوند که خود در عملکرد منظم سلول‌ها اختلال وارد می‌کند. همین امر موجب ایجاد بسیاری از بیماری‌ها می‌شود.
با توجه به این که آدنوزین تری فسفات (ATP) برای انجام تمام عملکردهای بدن مورد استفاده قرار می‌گیرد و آسیب اکسیداتیو برای سلول‌های بدن مضر است، جای تعجب نیست که برخی از بیماری‌های مزمن با سطح پایین کوآنزیم کیو 10 در ارتباط هستند.
کوآنزیم کیو 10 در تمام سلول‌های بدن وجود دارد. با این وجود، بالاترین مقدار آن در اندام‌هایی یافت می‌شود که به انرژی بیشتری نیاز دارند مانند قلب، کلیه ها، ریه ها و کبد.
فواید کوآنزیک کیو
در ادامه فهرستی از فواید کوآنزیک کیو را بررسی خواهیم کرد.
1. به درمان نارسایی قلبی کمک می کند
نارسایی قلبی در اغلب موارد در نتیجه بیماری های قلبی مانند بیماری عروق کرونر یا فشار خون بالا رخ می دهد. این بیماری ها می‌توانند منجر به افزایش آسیب اکسیداتیو و التهاب رگ های خونی و شریان ها شوند. نارسایی قلبی وقتی رخ می‌دهد که این مشکلات قلب را چنان تحت تاثیر قرار دهند که پمپاژ منظم خون به اندام های بدن مختل شود.
- برخی از درمان‌های نارسایی قلبی خود دارای عوارض جانبی نامطلوب مانند کاهش فشار خون هستند و در برخی موارد می‌توانند موجب کاهش سطح کوآنزیم کیو 10 در بدن شوند.
- در مطالعه ای بر روی 420 نفر با نارسایی قلبی، درمان با کوآنزیم کیو 10 به مدت دو سال موجب بهبود علائم بیماری شد و خطر مرگ ناشی از بیماری قلبی را کاهش داد.
- همچنین، در مطالعه دیگری 641 نفر با کوآنزیم کیو 10 یا دارونما تحت درمان قرار گرفتند. در پایان مطالعه، افرادی که با کوآنزیم کیو 10 درمان شده بودند کمتر بنا به دلیل نارسایی قلبی در بیمارستان بستری شدند و عوارض شدید کمتری را تجربه کردند.
اینگونه به نظر می‌آید که درمان با کوآنزیم کیو 10 می‌تواند به بازگرداندن سطح بهینه تولید انرژی، کاهش آسیب اکسیداتیو و بهبود عملکرد قلب کمک کند که همگی این موارد در درمان نارسایی قلبی موثر هستند.
2. به باروری کمک می کند
توانایی باروری زنان به دلیل کاهش تعداد و کیفیت تخمک های موجود با افزایش سن کاهش می یابد. کوآنزیم کیو 10 به طور مستقیم در این فرآیند دخالت دارد. با بالا رفتن سن، تولید این ترکیب کاهش می یابد و در نتیجه بدن در محافظت از تخمک ها در برابر آسیب اکسیداتیو عملکرد ضعیف تری دارد.
- به نظر می رسد که مصرف مکمل های کوآنزیم کیو 10 به این مشکل کمک می کند و حتی ممکن است مشکل کیفیت و تعداد تخمک های مرتبط با بالا رفتن سن را برطرف کند.
- به طور مشابه، اسپرم مردان نیز تحت تاثیر آسیب اکسیداتیو قرار می‌گیرد که ممکن است منجر به کاهش تعداد اسپرم، کیفیت پایین اسپرم و در نهایت ناباروری شود.
- مطالعات متعددی به این نتیجه دست یافته‌اند که مصرف مکمل‌های کوآنزیم کیو 10 با افزایش محافظت آنتی اکسیدانی به بهبود کیفیت، فعالیت و غلظت اسپرم کمک می‌کند.
3. به جوان سازی پوست کمک می کند
پوست بزرگ ترین اندام بدن است و به شدت در معرض عوامل مخربی قرار دارد که منجر به پیری پوست می شوند. این عوامل مخرب می توانند داخلی یا خارجی باشند. برخی از عوامل مخرب داخلی عبارتند از آسیب سلولی و عدم تعادلی هورمونی. عوامل خارجی شامل عوامل محیطی مانند اشعه ماوراء بنفش می شود.
این عوامل مخرب و مضر می‌توانند منجر به کاهش رطوبت پوست و محافظت در برابر آسیب های محیطی و نیز نازک شدن لایه‌های پوست شوند. اعمال کوآنزیم کیو به طور مستقیم بر روی پوست می‌تواند آسیب ناشی از عوامل داخلی و خارجی را کاهش دهد. این ترکیب با افزایش انرژی تولیدی در سلول‌های پوستی و تقویت محافظت آنتی اکسیدانی به این مهم می رسد.
- در واقع، نشان داده شده است که اعمال کوآنزیم کیو 10 به طور مستقیم بر روی پوست آسیب اکسیداتیو ناشی از اشعه ماوراء بنفش را کاهش می‌دهد و حتی موجب کاهش عمق چین و چروک ها می‌شود.
- در نهایت، افرادی با سطح پایین کوآنزیم کیو 10 بیشتر در معرض ابتلا به سرطان پوست قرار دارند.
4. می تواند سردرد را کاهش دهد
عملکرد غیر طبیعی میتوکندری می تواند منجر به افزایش جذب کلسیم توسط سلول‌ها، تولید بیش از حد رادیکال‌های آزاد و کاهش محافظت آنتی اکسیدانی شود. این خود می‌تواند منجر به پایین آمدن سطح انرژی در سلول‌های مغز و حتی میگرن شود.
- از آنجایی که کوآنزیم کیو 10 بیشتر در میتوکندری سلول ها وجود دارد، می‌تواند عملکرد میتوکندری را بهبود بخشد و به کاهش التهابی که در هنگام سردردهای میگرنی رخ می‌دهد کمک کند.
- در واقع، مطالعه‌ای نشان داد که مصرف مکمل حاوی کوآنزیم کیو 10 سه برابر بیشتر از دارونما موجب کاهش تعداد حملات میگرنی می‌شود. علاوه بر این، کمبود این ترکیب در افراد مبتلا به میگرن مشاهده می‌شود.
- علاوه بر این، به نظر می‌رسد که کوآنزیم کیو 10 نه تنها به درمان میگرن کمک می‌کند، بلکه ممکن است در پیشگیری از آن نیز موثر باشد.
5. عملکرد ورزشی را بهبود می بخشد
استرس اکسیداتیو می‌ت واند عملکرد عضلات و در نتیجه عملکرد ورزشی را تحت تاثیر قرار دهد. به طور مشابه، عملکرد غیر طبیعی میتوکندری می‌تواند انرژی عضلات را کاهش دهد و در نتیجه ورزش کردن برای فرد سخت شود.
- کوآنزیم کیو 10 با کاهش سطح استرس اکسیداتیو در سلول‌ها و بهبود عملکرد میتوکندری به عملکرد ورزشی کمک می‌کند. در واقع، مطالعه‌ای تاثیر این ترکیب بر فعالیت ورزشی را مورد بررسی قرار داد و به این نتیجه رسید که استرس اکسیداتیو در افرادی که 1200 میلی گرم از این مکمل را به مدت 60 روز استفاده کرده بودند،کاهش یافته بود.
- علاوه بر این، مصرف مکمل کوآنزیم کیو 10 می‌تواند به افزایش توان در حین ورزش و کاهش خستگی کمک کند که هر دو در بهبود عملکرد ورزشی فرد موثر هستند.
6. در بهبود دیابت موثر است
استرس اکسیداتیو می‌تواند موجب آسیب سلولی شود. همین امر می‌تواند منجر به بیماری‌های متوبولیک مانند دیابت شود. عملکرد غیر طبیعی میتوکندری همچنین به مقاومت در برابر انسولین مرتبط است. نشان داده شده است که کوآنزیم کیو 10 می‌تواند حساسیت به انسولین را بهبود بخشد و سطح قند خون را تنظیم کند.
- مکمل کوآنزیم کیو 10 همچنین می‌تواند غلظت این ترکیب در سلول‌های بدن را تا سه برابر افزایش دهد. با توجه به این که در افراد دیابتی سطح این ترکیب معمولا پایین است، همین امر موجب بهبود وضعیت سلامتی می‌شود. در مطالعه‌ای به افراد مبتلا به دیابت نوع دوم به مدت 12 هفته مکمل کوآنزیم کیو 10 داده شد. انجام این کار به میزان قابل توجهی سطح قند خون ناشتا و هموگلوبین A1C را کاهش داد که میانگین سطح قند خون در دو تا سه ماه گذشته است.
- در نهایت، کوآنزیم کیو 10 می‌تواند با تحریک تجزیه چربی‌ها و کاهش تجمع سلول‌های چربی که منجر به چاقی و دیابت نوع دوم می شود، در پیشگیری از ابتلا به دیابت موثر باشد.
7. در پیشگیری از سرطان موثر است
همانطور که گفته شده استرس اکسیداتیو موجب آسیب سلولی و مانع از عملکرد مطلوب آن ها می شود. اگر بدن شما نتواند به طور کارآمد و موثر با استرس اکسیداتیو مقابله کند، ساختار سلول ها آسیب می بیند و در نتیجه احتمال ابتلا به سرطان بیشتر می شود.
- کوآنزیم کیو 10 از سلول ها در برابر آسیب سلولی محافظت می کند و با افزایش تولید انرژی سلولی سلامت و بقای آن ها را تقویت می کند.
- جالب است که مطالعات نشان می‌دهند که سطح کوآنزیم کیو 10 در افراد مبتلا به سرطان پایین‌تر است. سطح پایین این ترکیب تا 53% خطر ابتلا به سرطان را افزایش می‌دهد و می‌تواند نشانه‌ای از احتمال ابتلا به انواع سرطان باشد.
- علاوه بر این، مطالعه‌ای نشان می‌دهد که مصرف مکمل کوآنزیم کیو 10 می‌تواند احتمال عود سرطان را کاهش دهد.
8. برای مغز مفید است
میتوکندری مولدهای اصلی انرژی سلول‌های مغز هستند. عملکرد میتوکندری با بالا رفتن سن ضعیف می‌شود. اختلال عملکرد کلی میتوکندری می تواند منجر به مرگ سلول های مغز و بیماری هایی مانند آلزایمر و پارکینسون شود.
- متاسفانه مغز به دلیل داشتن مقادیر زیاد اسید های چرب و نیاز زیاد به اکسیژن بسیار مستعد به آسیب اکسیداتیو است. این آسیب اکسیداتیو موجب افزایش تولید ترکیب‌های مضر می‌شود که خود بر حافظه، شناخت و عملکردهای فیزیکی تاثیر می‌گذارد.
کوآنزیم کیو 10 ممکن است این ترکیب‌های مضر را کاهش دهد و به احتمال زیاد روند پیشرفت بیماری آلزایمر و پارکینسون را کندتر کند.
9. کوآنزیم می تواند از ریه ها محافظت کند
از میان تمام اندام‌ها ریه ها بیشترین تماس را با اکسیژن دارند. همین امر موجب می شود تا بیشتر در معرض آسیب اکسیداتیو قرار گیرند. افزایش آسیب اکسیداتیو در ریه ها و محافظت ضعیف آنتی اکسیدانی می تواند منجر به بیماری های ریوی مانند آسم و بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) شود.
- علاوه بر این، نشان داده شده است که سطح کوآنزیم کیو 10 در افرادی که از این بیماری ها رنج می برند، پایین است. مطالعه ای نشان داده که مصرف مکمل کوآنزیم کیو 10 باعث کاهش التهاب ریه در افراد مبتلا به آسم و نیز نیاز آن‌ها به مصرف داروهای استروئیدی می‌شود.
منابع غذایی کوآنزیم کیو 10 (CoQ10)
اگرچه شما می توانید برای دریافت کوآنزیم کیو 10 مکمل مصرف کنید، اما این ترکیب در برخی از مواد غذایی نیز وجود دارد. به نظر می‌رسد که کوآنزیم کیو 10 موجود در مواد غذایی مشابه با آنچه در مکمل ها وجود دارد جذب بدن می شود.
مواد غذایی حاوی کوآنزیم کیو 10 عبارتند از:
- برخی از گوشت های ماهیچه‌ای: گوشت خوک، گوشت گاو و مرغ
- ماهی های چرب: قزل آلا، شاه ماهی، ماهی خال مخالی و ساردین
- سبزیجات: اسفناج، گل کلم و کلم بروکلی
- میوه: پرتقال و توت فرنگی
- حبوبات: سویا، عدس و بادام زمینی
- مغزها و دانه‌ها: دانه کنجد و پسته
- روغن‌ها: روغن سویا و کانولا
کلام آخر
کوآنزیم کیو 10 یک ترکیب ویتامین مانند محلول در چربی است که فواید زیادی برای سلامت دارد. این ترکیب در تولید انرژی سلول‌ها نقش دارد و به عنوان یک آنتی اکسیدان عمل می‌کند.
این خواص موجب می‌شوند تا کوآنزیم کیو 10 در محافظت از سلول‌ها در برابر آسیب اکسیداتیو و پیشگیری و درمان برخی از بیماری‌های مزمن موثر باشد. مطالعات نشان می‌دهند که این ترکیب به بهبود سلامت قلب، تنظیم قند خون، پیشگیری و درمان سرطان و کاهش تعداد دفعات سردردهای میگرنی کمک می‌کند.
همچنین می‌تواند آسیب اکسیداتیو که منجر به خستگی عضلانی، آسیب پوستی و بیماری‌های مغزی و ریوی می‌شود، را کاهش دهد. کوآنزیم کیو 10 به صورت مکمل در دسترس است. علاوه بر این، در برخی از مواد غذایی مانند اندام‌های حیوانی، سبزیجات و حبوبات یافت می‌شود.
از آنجایی که تولید کوآنزیم کیو 10 با بالا رفتن سن کاهش می‌یابد، افراد بزرگسال در هر سنی می‌توانند از فواید آن بهره گیرند. فرقی نمی‌کند که این ترکیب را به صورت مکمل و یا مواد غذایی دریافت می‌کنید، در هر صورت برای سلامت شما مفید است.