کافئین چیست ؟ (مضرات کافئین و فواید کافئین)
کافئین چیست ؟
کافئین نوعی ماده آلکالوئیدی که به طور نچرال در بعضی از موادهای غذایی مانند دانه قهوه و چای و دانه کاکائو و … یافت می‌شود. این ماده را به بعضی از نوشیدنی ها از جمله نوشابه اضافه می‌کنند. کافئین سبب ایجاد طعم تلخی می‌شود. این ماده، محرک سیستم عصبی همراه با اثرات روان درمانی و همچنین تحریک کننده سیستم تنفسی است. کافئین ضربان قلب را بالا برده و ادرار آور است.
کافئین خالص پودر نرم، بی‌بو، سفید و براقی می‌باشد. نقطه جوش آن ۲۳۸ درجه سانتیگراد و نقطه ذوب آن ۱۷۸ درجه سانتیگراد است. وزن مخصوص کافئین ۲/۱ است. PH آن ۹/۶ می‌باشد. چگالی آن هم ۷/۶ است. منبع اصلی کافئین بین مواد غذایی مختلف، دانه قهوه می‌باشد. محتوای کافئین در مواد غذایی بسیار متغیر است. در سال ۲۰۰۴م، در اتیوپی درختانی پیدا شد که یک پانزدهم گیاهان کافئین دار، کافئین داشتند. احتمالاً در آینده نزدیک، از این گیاهان جدید برای تهیه نوشیدنیهای قهوه که میزان کمتری کافئین داشته باشند، استفاده می‌شود.
میزان کافئین موجود در مواد غذایی
شکلات تلخ و شیرین 875 میلی‌گرم در هر کیلوگرم
شکلات شیری 100 تا 210 میلی‌گرم در هر کیلوگرم
کاکائو 17 میلی‌گرم در هر لیتر
قهوه‌ای که خوب دم شده 130 تا 160 میلی‌گرم در هر لیتر
قهوه بدون کافئین 13 تا 20 میلی‌گرم در هر لیتر
قهوه فوری 130 تا 400 میلی‌گرم در هر لیتر
اسپرسو 3400 میلی‌گرم در هر لیتر
چای سیاه دم شده 85 تا 370 میلی‌گرم در هر لیتر
چای فوری دم شده 120 میلی‌گرم در هر لیتر
چای سبز 85 میلی‌گرم در هر لیتر
چای سفید 68 میلی‌گرم در هر لیتر
نوشیدنی انرژی‌زا 350 میلی‌گرم در هر لیتر
نوشیدنی غیر الکلی (کافئین دار) 100 تا 270 میلی‌گرم در هر لیتر
قرصهای کافئین حاوی 200 میلی‌گرم کافئین می‌باشند.
اثرات کافئین | سوالات در مورد کافئین
اثر کافئین بر مغز به چه شکل می باشد ؟
اثر کافئین بر مغز، زود از بین می رود و برخلاف دیگر مواد محرک یا الکل، تأثیر آن موقتی و کوتاه مدت است.
چرا برخی از افراد موقع کار کردن از کافئین استفاده می کنند ؟
در بسیاری افراد، مصرف کافئین مشکلی در تمرکز یا فعالیتهای مغزی ایجاد نمی‌کند و به همین دلیل، انواع نوشیدنیهای کافئین‌دار هنگام کار مورد استفاده قرار می‌گیرند.
آیا کافئین اعتیاد دارد ؟
مصرف مداوم کافئین می‌تواند منجر به عادت به این ماده شود؛ بطوری که با مصرف نکردن آن بدن نسبت به ماده آدنوزین بیش از حد حساس می‌شود و همین امر سبب افت فشار خون می‌گردد. پایین آمدن فشار خون منجر به سردرد و دیگر علائم می‌شود. تحقیقات اخیر نشان می‌دهند که مصرف کافئین (موجود در قهوه) احتمالاً خطر ابتلا به بیماری پارکینسون را کاهش می‌دهد. البته در این مورد هنوز باید تحقیقات زیادی صورت گیرد.
مصرف بیش از حد کافئین چه اثراتی بر بدن دارد ؟
مصرف بیش از حد کافئین می‌تواند سبب مسمومیت گردد. علائم این مسمومیت عبارتند از، بیقراری، عصبی بودن_، هیجان، بیخوابی، سرخی صورت ، ادرار بیش از اندازه و ناراحتیهای گوارشی__. این ناهنجاری در برخی افراد پس از مصرف روزانه 250 میلی‌گرم کافئین حادث می‌شود. مصرف بیش از یک گرم کافئین در روز می‌تواند منجر به گرفتگی ماهیچه‌ای، افکار و صحبت پریشان و نامربوط، تنشهای روانی و … شود. مسمومیت کافئین سبب بیماریهایی که علائم آنها شبیه به ناهنجاریهای وحشت یا بیماریهای مربوط به اضطراب است، می‌شود.
هر چند مصرف معقول کافئین، مشکلات خاصی را در انسان بوجود نمی‌آورد اما این ماده برای بسیاری از حیوانات از جمله سگ و اسب به دلیل تفاوت در سوخت و ساز کبدشان، ماده‌ای سمی محسوب می‌شود. اخیراً یک تحقیق جالب نشان داده است که مصرف کافئین، می‌تواند خطر ابتلا به دیابت ملیتوس را تا 50 درصد کاهش دهد. اگر چه این بیماری در ابتدا در بیمارانی مشاهده می‌شد که مقدار زیادی قهوه (7 فنجان در روز) مصرف می‌نمودند، اما امروزه به این نتیجه رسیده‌اند که کافئین سبب بهبود بیماری دیابت می‌شود.
سوء استفاده و اعتیاد به کافئین
کافئین در اشکال مختلف، معمولاً به منظور اثرات محرک خود مورد استفاده قرار می‌گیرد. امروزه، این ماده را می‌توان در مقادیر بسیار زیاد تهیه نمود و در فرآورده‌های مختلف آن را بکار برد. کافئین خالص که در تهیه قرصهای کافئین از آن استفاده می‌شود، به راحتی در دسترس می‌باشد. از این نوع قرصها معمولاً کارگرها یا دانشجویانی که می‌خواهند برای کار یا مطالعه، تمام شب را بیداری بکشند استفاده می‌کنند. استفاده از قرصهای کافئین به شدت مورد انتقاد قرار گرفته، چون بسیاری از متخصصین این قرصها را دلیل مرگ دانش آموزان می‌دانند. به این دلیل که اغلب دانش آموزان، بدون آن که از اثرات مضر این قرصها خبری داشته باشند، کافئین زیادی مصرف می‌کنند و جان می‌سپارند.
امروزه در ایالات متحده آمریکا، میزان کافئین موجود در این قرصها را به 200 میلی‌گرم کاهش داده‌اند و تمام تولید کنندگان موظفند این قانون را برای تهیه قرصهای کافئین رعایت نمایند. البته باز هم چندین مورد مرگ به دلیل مصرف تعداد زیادی قرص به چشم می‌خورد. اولین بار یک شیمیدان آلمانی به نام فردریک فرداناند رانجتوانست در سال 1819م کافئین را از مواد حاوی آن جداسازی نماید. البته گفته‌ها حاکی از آن است که او این کار را به تحریک فردی به نام ژوهان وولف گنگ وان گوته انجام داد.