تیروئید از چی به وجود میاد (دلایل کم کاری و پرکاری تیروئید)
تیروئید کم کار یا تیروئید پرکار هر دو حالتی هستند که برای افراد مبتلا به بیماری تیروئید بوجود می آید و علائم و عوارض بسیاری را برای آن ها به همراه دارد. اما تیروئید از چی بوجود می آید و علت اصلی تیروئید چیست. در ادامه در مورد دلایل کم کاری و پرکاری تیروئید صحبت می کنیم.
تیروئید یا گواتر، رشد نامنظم غده تیروئید است. تیروئید یک غده پروانه ای شکل است که پایین تر از سیب آدم قرار می گیرد. گواتر ممکن است بزرگ شدن کلی تیروئید باشد یا می تواند در نتیجه رشد سلولی نامنظمی به وجود آید که یک یا چند توده در تیروئید را تشکیل می دهد. گواتر ممکن است با عدم تغییر در عملکرد تیروئید یا با افزایش یا کاهش هورمون های تیروئید همراه باشد.
رایج ترین علت تیروئید در سراسر جهان، کمبود ید در رژیم غذایی است. در ایالات متحده آمریکا که در آن، استفاده از نمک یددار متداول است، گواتر به دلیل تغییر در عملکرد تیروئید یا فاکتورهایی که بر رشد تیروئید تاثیرگذار هستند، به وجود می آید.
درمان تیروئید به علت، علائم و عوارض ناشی از گواتر بستگی دارد. گواترهای کوچکی که قابل توجه نیستند و مشکلی ایجاد نمی کنند، معمولاً نیازی به درمان ندارند.
فهرست مطالب
علل تیروئید (تیروئید از چی بوجود میاد)
تا اینجا در مورد علائم کم کاری و پرکاری تیروئید صحبت کردیم اما علت بیماری تیروئید چیست؟ چه چیزی باعث می شود تیروئید کم کار یا پرکار شود؟ در ادامه به مهمترین علل تیروئید اشاره می کنیم.
فاکتورهای تاثیرگذار بر عملکرد تیروئید و رشد می تواند منجر به گواتر شوند.
کمبود ید
ید برای تولید هورمون تیروئید ضروری است. اگر فردی ید موردنیاز بدن را از طریق غذا دریافت نکند، تولید هورمون کاهش می یابد و غده هیپوفیز به تیروئید سیگنال تولید بیشتر را می دهد. این افزایش سیگنال منجر به رشد تیروئید می شود. در ایالات متحده آمریکا، این علت به دلیل ید اضافه شده به نمک خوراکی غیرمعمول است.
تیروئیدیت هاشیموتو
بیماری هاشیموتو یک اختلال خودایمنی است، بیماری است که در آن سیستم ایمنی به بافت های سالم حمله می کند. بافت های آسیب دیده و ملتهب تیروئید به اندازه کافی هورمون تولید نمی کند. وقتی غده هیپوفیز این کاهش تولید هورمون را تشخیص می دهد و غده تیروئید را وادار به تولید هورمون بیشتر می کند، تیروئید بزرگ می شود.
بیماری گریوز
اختلال خودایمنی دیگری به نام گریوز زمانی رخ می دهد که سیستم ایمنی، پروتئینی تولید می کند که شبیه به TSH است. این پروتئین، تیروئید را وادار به تولید بیش از اندازه هورمون (پرکاری تیروئید) می کند و در نتیجه، منجر به رشد تیروئید می شود.
ندول های تیروئید. ندول، رشد نامنظم سلول های تیروئیدی است که یک توده را تشکیل می دهند. یک فرد ممکن است یک ندول یا چند ندول داشته باشد. دلیل ندول ها نامشخص است اما ممکن است فاکتورهای مختلفی دخیل باشند – ژنتیک، رژیم غذایی، سبک زندگی و محیط زندگی. اکثر ندول های تیروئید غیرسرطانی (خوش خیم) هستند.
سرطان تیروئید
سرطان تیروئید از سایر سرطان ها کمتر رواج دارد و عموماً قابل درمان است. حدود 5 درصد از افراد دارای ندول تیروئید، سرطان دارند.
بارداری
هورمون تولید شده در طول بارداری، گنادوتروپین جفتی انسان (HCG)، باعث می شود تا غده تیروئید بیش فعال شده و کمی بزرگ شود.
التهاب
تیروئیدیت، التهاب تیروئید ناشی از یک اختلال خودایمنی، عفونت باکتریایی یا ویروسی، یا داروست. این التهاب ممکن است منجر به پرکاری تیروئید یا کم کاری آن شود.
چه کسانی بیشتر تیروئید می گیرند
هر کسی ممکن است به گواتر مبتلا شود. این بیماری ممکن است در بدو تولد وجود داشته باشد یا در طول زندگی رخ دهد. برخی از فاکتورهای ریسک برای گواتر به شرح زیر هستند.
- کمبود ید خوراکی. ید عمدتاً در آب دریا و در خاک نواحی ساحلی پیدا می شود. به خصوص در کشورهای در حال توسعه، افرادی که ید کافی در رژیم غذایی خود ندارند یا غذاهای یددار نمی خورند، بیشتر در معرض خطر هستند. این فاکتور در ایالات متحده آمریکا نادر است.
- زن بودن. خانم ها بیشتر از آقایان به گواتر یا سایر اختلالات غده تیروئید مبتلا می شوند.
- بارداری یا یائسگی. مشکلات تیروئیدی در زنان بیشتر در دوران بارداری یا یائسگی رخ می دهند.
- سن. گواتر بیشتر بعد از سن 40 سالگی شایع است.
- سابقه خانوادگی. سابقه خانوادگی گواتر یا سایر اختلالات تیروئیدی، خطر ابتلا به گواتر را بیشتر می کنند. علاوه بر این، محققان فاکتورهای ژنتیکی را شناسایی کرده اند که خطر ابتلا را بیشتر می کنند.
- دارو. برخی از درمان ها ازجمله داروی قلبی آمیودارون (پاسرون) و داروی روانپزشکی لیتیوم (لیتو بید)، خطر ابتلا را بیشتر می کنند.
- قرارگرفتن در معرض تشعشع. خطر ابتلا زمانی افزایش می یابد که پرتودرمانی در قسمت گردن یا قفسه سینه انجام شود.
عوارض تیروئید
خود گواتر معمولاً عوارضی ندارد. ظاهر آن ممکن است برای برخی از افراد مشکل ساز یا شرم آور باشد. گواتر بزرگ ممکن است مسیر هوا و صدا را مسدود کند. تغییرات در تولید هورمون تیروئیدی که مرتبط با گواتر است، منجر به این عوارض در سیستم های مختلف بدن می شود.
پرکاری تیروئید از چی بوجود میاد؟
پرکاری تیروئید که تیروئید پرکار نیز نامیده می شود، زمانی رخ می دهد که غده تیروئید بیشتر از حد نیاز بدن هورمون تولید می کند. تیروئید یک غده کوچک و پروانه ای شکل در جلوی گردن است. هورمون های تیروئید، روش استفاده بدن از انرژی را کنترل می کند؛ بنابراین، تقریباً بر تمام اندام های بدن، حتی ضربان قلب، تاثیر می گذارد. افزایش تعداد هورمون های تیروئید منجر به تسریع عملکرد بدن می شود.
دلایل پرکاری تیروئید
- سابقه خانوادگی بیماری تیروئید داشته باشید.
- مشکلات سلامتی دیگری ازقبیل موارد زیر داشته باشید:
- کم خونی پرنیشیوز، بیماری که به دلیل کمبود ویتامین B12 ایجاد می شود.
- دیابت نوع 1 و نوع 2
- نارسایی آدرنال اولیه، اختلال هورمونی
- خوردن مقادیر زیادی از مواد غذایی حاوی ید ازجمله کتانجک
- مصرف داروهای حاوی ید
- مصرف محصولات نیکوتین دار
- بارداری در 6 ماه گذشته
تیروئید کم کار از چی به وجود میاد
کم کاری تیروئید به معنی داشتن غده تیروئید کم کار است. کم کاری تیروئید زمانی رخ می دهد که غده تیروئید نمی تواند برای حفظ عملکرد طبیعی بدن به اندازه کافی هورمون تیروئید تولید کند. افرادی وقتی دچار کم کاری تیروئید می شوند که سطح هورمون تیروئید خونشان بسیار پایین باشد. علل رایج کم کاری تیروئید شامل بیماری خودایمنی ازقبیل تیروئیدیت هاشیموتو، جراحی و برداشتن تیروئید و پرتودرمانی است.
دلایل کم کاری تیروئید
سلول های غده تیروئید به علل مختلفی نمی توانند هورمون تیروئید تولید کنند. علل اصلی کم کاری تیروئید از شایع ترین تا نادرترین به شرح زیر هستند:
- بیماری خودایمنی. در بدن برخی از افراد، سیستم ایمنی که از بدن در برابر تهاجم عفونت ها محافظت می کند، سلول های غده تیروئید و آنزیم های آن را اشتباه می گیرد و به آن ها حمله می کند. سلول های تیروئید و آنزیم های کافی برای تولید هورمون تیروئید کافی وجود ندارند.
- برداشتن بخشی از غده تیروئید یا تمام آن به کمک جراحی.
- پرتودرمانی.
- کم کاری مادرزادی تیروئید (کم کاری تیروئیدی که نوزاد با آن متولد می شود).
- تیروئیدیت. تیروئیدیت، التهاب غده تیروئید است که معمولاً به دلیل حمله خودایمنی یا عفونت ویروسی ایجاد می شود.
- دارو. داروهایی مانند آمیودارون، لیتیوم، اینترفرون آلفا و اینترلوکین 2 می توانند از تولید هورمون های طبیعی غده تیروئید جلوگیری کنند. این داروها باعث تحریک کم کاری تیروئید در بیمارانی می شوند که تمایل ژنتیکی به بیماری تیروئید خودایمنی دارند.
- مصرف ید خیلی کم یا خیلی زیاد.
- آسیب به غده هیپوفیز.
- اختلالات نادری که بر تیروئید تاثیر می گذارند. به عنوان مثال، آمیلوئیدوز می تواند منجر به رسوب پروتئین آمیلوئید شود، یا سارکوئیدوز می تواند منجر به نفوذ گرانولوم ها شود و هموکروماتوز می تواند آهن را رسوب دهد.
برای اطلاعات بیشتر در مورد کم کاری تیروئید مطالب زیر را بخوانید:
تشخیص کم کاری تیروئید بدون آزمایش
درمان کم کاری تیروئید با مرزنجوش
خواص گردو برای کم کاری تیروئید
علائم تیروئید
اکثر افراد مبتلا به گواتر، هیچ علامتی جز تورم در قاعده گردن ندارند. در بسیاری از موارد، گواتر آنقدر کوچک است که در معاینه پزشکی معمولی یا تصویربرداری برای بیماری های دیگر مشخص نمی شود.
علائم و نشانه های دیگر به تغییر در عملکرد تیروئید، سرعت رشد گواتر و انسداد تنفسی بستگی دارد.
علائم تیروئید کم کار (کم کاری غده تیروئید)
علائم و نشانه های کم کاری تیروئید به شرح زیر هستند:
- افزایش حساسیت به سرما
- افزایش خواب آلودگی
- پوست خشک
- یبوست
- ضعف عضلانی
- مشکل در تمرکز یا حافظه
همچنین بخوانید:
مواد غذایی مضر برای کم کاری تیروئید
مواد غذایی مفید برای کم کاری تیروئید
علائم تیروئید پرکار (پرکاری تیروئید)
علائم و نشانه های پرکاری تیروئید به شرح زیر هستند:
- کاهش وزن
- ضربان قلب تند
- عرق بیش از اندازه
- لرزه
- عصبی و حساس بودن
- ضعف عضلانی
- حرکات مکرر روده
- تغییر در الگو قاعدگی
- اختلال در خواب
- فشار خون بالا
- افزایش اشتها
کودکان مبتلا به پرکاری تیروئید ممکن است علائم زیر را نیز داشته باشند:
- رشد سریع قد
- تغییر در رفتار
- رشد استخوانی که از رشد مورد انتظار برای آن سن کودک پیشی می گیرد
گواتر انسدادی
اندازه یا محل گواتر ممکن است مسیر هوا و صدا را مسدود کند. نشانه ها و علائم آن به شرح زیر هستند:
- مشکل در بلع
- مشکل در تنفس
- سرفه
- گرفتگی صدا
- خرناس
نحوه عملکرد غده تیروئید
دو هورمون تولید شده توسط تیروئید، تیروکسین (T-4) و تری یدوتیرونین (T-3) است. T-4 و T-3 تولید شده توسط تیروئید در جریان خون، نقش بسیار مهمی در بدن دارند، ازجمله تنظیم موارد زیر:
- تبدیل غذا به انرژی (متابولیسم)
- دمای بدن
- ضربان قلب
- فشار خون
- سایر تداخلات هورمونی
- رشد در دوران کودکی
غده تیروئید همچنین کلسی تونین تولید می کند، هورمونی که به تنظیم میزان کلسیم خون کمک می کند.
نحوه تنظیم تیروئید
غده هیپوفیز و هیپوتالاموس سرعت تولید و ترشح T-4 و T-3 را کنترل می کنند.
هیپوتالاموس یک ناحیه خاص در مغز است. آن به عنوان ترموستاتی برای حفظ تعادل سیستم بدن عمل می کند. هیپوتالاموس به غده تیروئید سیگنال می دهد تا هورمونی به نام هورمون محرک تیروئید (TSH) تولید کند.
غده هیپوفیز که پایین تر از هیپوتالاموس قرار گرفته است، بسته به میزان T-4 و T-3 موجود در خون، مقدار مشخصی TSH تولید می کند. در عوض، غده تیروئید، تولید هورمون ها را بر اساس مقدار TSH دریافتی از غده هیپوفیز تنظیم می کند.