تفاوت تنبلی تخمدان و آندومتریوز (علائم، روش تشخیص و درمان هر کدام)

آندومتریوز و تنبلی تخمدان یا سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)، بیماری هایی هستند که اندام های تولید مثل زنان را تحت تاثیر قرار دهند. اگرچه تنبلی تخمدان تنها تخمدان را درگیر می کند، اما آندومتریوز می تواند تخمدان ها، رحم و سایر اندام ها ازجمله مثانه و روده ها را تحت تاثیر قرار دهد.

از هر 10 نفری که رحم دارند، یک نفر مبتلا به آندومتریوز و 4 الی 20 درصد مبتلا به تنبلی تخمدان در سراسر جهان تشخیص داده شده اند. هر دو این بیماری های به ناباروری و سایر بیماری های جدی منجر می شوند.

در این مقاله، تفاوت بین تنبلی تخمدان و آندومتریوز را مورد بررسی قرار می دهیم.

اگرچه آندومتریوز و تنبلی تخمدان دارای علائم مشترکی هستند، اما بیماری متفاوتی به حساب می آیند. آندومتریوز موجب درد مزمن در ناحیه لگن می شود، در حالی که PCOS یک اختلال متابولیک است.

آندومتریوز چیست؟

داخلی ترین لایه رحم، آندومتر نامیده می شود. آندومتر در حفظ عملکرد مناسب رحم، به خصوص در دوران بارداری کمک می کند. وقتی بافت آندومتر شروع به رشد به خارج از رحم می کند، این شرایط آندومتریوز نامیده می شود.

تنبلی تخمدان یا PCOS چیست؟

تخمدان ها عملکردهای مهمی را بر عهده دارند، از جمله ترشح هورمون های تولید مثل. رشد و آزادسازی یک تخمک (تخمک گذاری) به این هورمون های تولیدمثل بستگی دارد. تنبلی تخمدان وقتی رخ می دهد که  تخمدان ها و غدد فوق کلیوی بیش از حد هورمون آندروژن تولید می کنند که هیپر آندروژنیسم نامیده می شود.

 در مقابل، تولید بیش از حد آندروژن خود مسئول تنبلی تخمدان است. علاوه بر این، کیست ها (کیسه های پر از مایع) در تخمدان بیشتر افراد مبتلا به تنبلی تخمدان و PCOS تشکیل می شوند. در مقاله تنبلی تخمدان چیست در این باره کامل توضیح داده ایم

همچنین بخوانید: کیست تخمدان چیست

تفاوت علائم تنبلی تخمدان و آندومتریوز

علائم مشترک بین آندومتریوز و تنبلی تخمدان عبارتند از قاعدگی های نامنظم و ناباروری. با این وجود، چندین تفاوت آن ها را با هم متمایز می کند.

علائم آندومتریوز

• دوره های قاعدگی دردناک
• درد لگن
• درد شکم
• خونریزی مقعدی، درد همراه با اجابت مزاج، یبوست
• ادرار دردناک، تکرر، فوریت
• رابطه جنسی دردناک

علائم تنبلی تخمدان

• هیرسوتیسم (رشد موهای زائد در صورت، سینه و شکم)
• چاقی
• آکنه شدید
• مقاومت به انسولین
• آکانتوز نیگریکانس (لکه هایی با پوست ضخیم، مخملی و تیره)
• کیسه های پر از مایع در تخمدان ها
• طاسی با الگوی مردانه

علائم آندومتریوز در مقابل تنبلی تخمدان

علائم آندومتریوز عبارتند از درد لگن، قاعدگی های سنگین، یبوست و ناباروری

علائم تنبلی تخمدان عبارتند از: چاقی، دیابت، صفات مردانه و ناباروری

دلایل و فاکتورهای خطر

اگرچه عدم تعادل هورمونی نقش مهمی را هم در آندومتریوز و هم در تنبلی تخمدان ایفا می کند، اما دلایل و فاکتورهای خطر دیگری نیز وجود دارند که مختص هر یک از این شرایط هستند.

دلایل و فاکتورهای خطر آندومتریوز

آندومتریوز دلیل اصلی درد لگن در زنان در سنین باروری است. بافت آندومتری که به خارج از رحم گسترش می یابد، می تواند هر ماه متورم شده و دچار خونریزی شود. بافت اسکار، چسبندگی و انسداد سایر اندام ها همگی از عوارض جانبی آندومتریوز به شما می روند.

دلیل اصلی آندومتریوز هنوز مشخص نیست، اما احتمالات شامل قاعدگی برعکس (خون قاعدگی در جهت نادرست جریان می یابد)، ژنتیک، اختلال در سیستم ایمنی، افزایش سطح استروژن و جراحی شکم (بافت آندومتر می تواند در طی جراحی به سایر اندام ها انتقال یابد)، است.

فاکتورهای خطر آندومتریوز عبارتند از:

• قاعدگی زودرس (قبل از 11 سالگی)
• سابقه خانوادگی آندومتریوز (مادر یا دختر)
• قاعدگی های کوتاه ماهانه (سیکل 27 روزه یا کمتر)
• خونریزی شدید قاعدگی
• ناباروری
• سطوح بالای استروژن
• مصرف الکل (سطح استروژن را افزایش می دهد)

دلایل و فاکتورهای خطر تنبلی تخمدان

اگرچه دلیل دقیق بروز تنبلی تخمدان همچنان نامشخص است، اما متخصصان توافق نظر دارند که این یک بیماری غدد درون ریز پیچیده با دلایل متعدد ازجمله رژیم غذایی و سبک زندگی است.

سلول های چربی نیز آندروژن ترشح می کنند، به همین دلیل است که ابتلای افراد چاق به تنبلی تخمدان غیرمعمول نیست (مقاله رابطه وزن و تنبلی تخمدان را بخوانید). هیپرآندروژنیسم همچنین منجر به مقاومت به انسولین و دیابت می شود.

علاوه بر این، سیکل های قاعدگی نامنظم و وجود کیست های متعدد در تخمدان ها منجر به ناباروری می شود. تنبلی تخمدان یکی از شایع ترین دلایل ناباروری زنان است، به طوری که 70 الی 80 درصد از زنان مایل به بارداری را تحت تاثیر قرار می دهد.

فاکتورهای خطر ابتلا به تنبلی تخمدان عبارتند از:

• چاقی
• دیابت
• صرع
• هیپرآندروژنیسم
• سابقه خانوادگی PCOS
• بلوغ زودرس (قبل از 8 یا 9 سالگی)

ارتباط بین آندومتریوز و تنبلی تخمدان

مطالعه ای نشان داد که اگرچه آندومتریوز و تنبلی تخمدان در عدم تعادل هورمونی، وزن بدن، سن قاعدگی (سنی که در آن پریود شروع می شود) و بی نظمی های تولید مثل با هم اشتراکاتی دارند، اما دلایل این اختلال ها با هم متفاوت است. بنابراین، نمی توان ارتباطی بین این دو اختلال زنانه برقرار کرد.

آیا این امکان وجود دارد که فرد به هر دو مبتلا باشد؟

اگرچه نادر است، اما این امکان وجود دارد که فرد هم به آندومتریوز و هم تنبلی تخمدان مبتلا باشد. چنین مواردی نشان می دهند که وقتی آندومتریوز همراه با تنبلی تخمدان در فرد ظاهر می شود، به صورت خفیف است.

تشخیص آندومتریوز و تنبلی تخمدان

آندومتریوز و تنبلی تخمدان برای تشخیص به تست های مختلفی نیاز دارند. در اغلب موارد،‌ تشخیص آندومتریوز به زمان بیشتری نسبت به تنبلی تخمدان نیاز دارد.

روش های تشخیص آندومتریوز

• معاینه لگن: توده ها، کیست ها و نواحی درد را در لگن شناسایی می کند.
• تست های تصویربرداری: سونوگرافی لگن می تواند به یافتن کیست ها در تخمدان کمک کند، در حالی که تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI) ازطریق گرفتن عکس هایی از اندام ها و بافت ها، آندومتریوز را تشخیص می دهد.
• لاپاراسکوپی: جراحی که داخل شکم را به منظور یافتن علائمی از آندومتریوز بررسی می کند. جراح ممکن است آندومتریوز را با مشاهده بافت مهاجم تشخیص دهد. با این وجود، بیوپسی (برداشتن نمونه ای از بافت به منظور بررسی در آزمایشگاه) ممکن است برای تایید تشخیص نیاز باشد.

پزشک ممکن است برای شما داروهایی را تجویز کند که سطح استروژن را کاهش می دهند. اگر داروها علائم شما را تسکین دهند، شما به احتمال زیاد به آندومتریوز مبتلا هستید.

روش های تشخیص تنبلی تخمدان

• معاینه فیزیکی: افزایش شاخص توده بدنی (BMI) و علائم دیگر شرایطی که می توانند مسئول علائم PCOS باشند را شناسایی می کند.
• معاینه لگن: احساس بزرگ شدن تخمدان ها
• سونوگرافی لگن: برای یافتن کیست تخمدان مفید است
• آزمایش خون: افزایش سطح آندروژن، بیماری تیروئید، دیابت و سطح کلسترول را بررسی می کند

پزشک ممکن است سابقه سیکل های قاعدگی و باروری شما را مورد بررسی قرار دهد.

درمان آندومتریوز و تنبلی تخمدان

مصرف داروها، جراحی و تغییر در سبک زندگی می توانند علائم و کیفیت زندگی افراد مبتلا به آندومتریوز یا تنبلی تخمدان را بهبود بخشند.

درمان آندومتریوز

درمان آندومتریوز اغلب در جهت تسکین درد انجام می شود. با این وجود، در نظر گرفتن تمایل فرد برای بارداری نیز مهم است.

• مصرف دارو: داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) ابتدا برای کاهش التهاب و ناراحتی استفاده می شوند. داروهای هورمونی (قرص های ضد بارداری و مسدود کننده های استروژن) و داروهای غیر هورمونی (مهارکننده های آروماتاز) می توانند به کاهش درد و التهاب کمک کنند.
• جراحی: برداشتن رحم، لوله های فالوپ و تخمدان ها ممکن است برای کاهش علائم آندومتریوز ضروری باشد. علاوه بر این، برداشتن بافت آندومتر از سایر اندام ها (مثانه، روده بزرگ) نیز ممکن است یک گزینه باشد. متأسفانه، عود آندومتریوز (عود) پس از جراحی غیر معمول نیست.
• تغییر سبک زندگی: یک مطالعه نشان داد که آشپزی با مواد اولیه تمیز، میوه های تازه، سبزیجات و کاهش مصرف گلوتن و لبنیات موجب بهبود علائم آندومتریوز شد. این مطالعه توسط تحقیقات دیگری حمایت می شد که نشان می داد تغییر در سبک زندگی می تواند چالش های فیزیکی و ذهنی ابتلا به آندومتریوز را بهبود بخشد.

درمان تنبلی تخمدان

درمان تنبلی تخمدان یا PCOS بر کاهش علائم و عوارض جانبی بلندمدت این بیماری متمرکز است که می تواند شامل دیابت و بیماری های قلبی و عروقی باشد. در ادامه روش های درمان تنبلی تخمدان را بررسی می کنیم:

• مصرف دارو: داروهای ضد بارداری خوراکی و آنتی آندروژن ها به تسکین علائم تنبلی تخمدان و کاهش سطح آندروژن کمک می کنند. با این وجود، افزایش سطح آندروژن موجب عوارض سلامتی مانند مقاومت به انسولین،‌ دیابت، افزایش سطح کلسترول و بیماری قلبی می شود. متفورمین نیز ممکن است به درمان این عوارض کمک کند.
• تغییر سبک زندگی: تغییر در سبک زندگی اولین درمان برای تنبلی تخمدان است. از دست دادن 5 الی 7 درصد از وزن بدن می تواند منجر به یک سیکل قاعدگی منظم و افزایش شانس بارداری شود. اضطراب و افسردگی در افراد مبتلا به تنبلی تخمدان شایع است. بهبود سبک زندگی و حس تندرستی کیفیت زندگی را برای افراد مبتلا به تنبلی تخمدان بهبود می بخشند.

برخی از طب سنتی برای درمان تنبلی تخمدان استفاده می کنند. مقاله خواص زنجبیل برای تنبلی تخمدان را بخوانید.

زمان مراجعه به پزشک

در صورت مشاهده علائم زیر، فورا به پزشک مراجعه کنید:

• پریودهای سنگین، نامنظم یا از دست رفتن یک سیکل
• درد مزمن لگن
• صفات مردانه
• ناباروری

جمع بندی

آندومتریوز و تنبلی تخمدان دو اختلال زنانه متفاوت هستند، اما هر دو بیماری های مزمنی هستند که مدیریت آن ها دشوار می باشد. آندومتریوز وقتی رخ می دهد که بافت آندومتر به خارج از رحم گسترش می یابد و به سایر اندام ها آسیب می رساند.

با این وجود، تنبلی تخمدان وقتی رخ می دهد که سطح آندروژن به طور غیرطبیعی افزایش می یابد و کیست های متعددی در تخمدان ها یافت می شود. تنبلی تخمدان منجر به صفات مردانه و ناباروری می شود. آندومتریوز و تنبلی تخمدان با مصرف داروها، جراحی و تغییرات سبک زندگی قابل مدیریت است. اگرچه قابل درمان است، اما درمان قطعی برای هیچ یک از این بیماری ها وجود ندارد.

کلام آخر

آندومتریوز و تنبلی تخمدان هر دو شرایط ناامیدکننده ای برای مدیریت هستند. خوشبختانه، این دو بیماری به ندرت با هم رخ می دهند، اما هر اختلال تاثیر منفی بر کیفیت زندگی فرد خواهد گذاشت. اگرچه پیروی از یک سبک زندگی سالم می تواند علائم آندومتریوز و تنبلی تخمدان را تسکین دهند، اما داشتن یک حس تندرستی نیز می تواند این شرایط را بهبود بخشد. در افراد مبتلا به اندومتریوز یا PCOS، علاوه بر کمک پزشکی، حمایت اجتماعی نیز ضروری است.

سوالات متداول