آیا ماهی ها آب می خورند؟!

با اندکی تامل، جمله رایج “تو مثل ماهی آب میخوری” کمی عجیب به نظر می رسد. ماهی ها در آب زندگی می کنند پس اصلا چرا لازم است آب بنوشند؟

بدن ما و نیز بدن ماهی ها، به آب نیاز دارد. بدون آب، واکنش های شیمیایی که به سرعت در بدنمان رخ می دهند، حلالی نخواهند داشت و این مساله منجر به مرگ می شود.

با این وجود، نیاز موجودی آبزی به خوردن آب، کمی مسخره به نظر می رسد. آیا بهتر نیست که تنها با روش هایی آب را جذب کنند؟

تقریبا درست است.

ماهی ها طی فرآیندی به نام اسمز، آب را توسط پوست و آبشش هایشان جذب می کنند. اسمز، فرآیندی است که در آن آب طی گذر از یک غشای دارای نفوذپذیری انتخابی، از مکان رقیق به غلیظ می رود.

خون و مایعات بدن ماهی های آب شیرین، املاح بسیار بیشتری از آبی که در آن شنا می کنند دارد و بنابراین، آب به درون آبشش هایشان جریان پیدا می کند. برعکس این موضوع، درباره ماهی های ساکن آب شور صدق می کند.

علاوه بر جذب آب از طریق اسمز، ماهی های آب شور نیاز به نوشیدن آب نیز دارند. ماهی های آب شیرین، مستقیما تمام آب وارد شده از طریق دهان را با کمک آبشش هایشان خارج می کنند در حالیکه ماهی های آب شور، مقداری از این آب را به دستگاه گوارش خود میبرند و آن را می بلعند.

اما بدن ماهی ها همچون بدن ما، به منظور بهترین عملکرد خود به مقدار مشخصی املاح نیاز دارد. آنها نمی توانند اجازه دهند که آب آزادانه از طریق آبشش هایشان مبادله شود؛ در این صورت ماهی های آب شور دچار پلاسمولیز (چروکیدگی) و ماهی های آب شیرین دچار آماس می شدند!

به منظور جلوگیری از پدیده انفجار یا آماس ماهی ها، آبشش های آنها سلول های ویژه ای دارد که با عملکردی اختصاصی، املاح را به داخل یا خارج از خون بدنشان پمپ می کنند. در ماهی های آب شیرین، این سلول ها پیوسته املاح را به داخل خون پمپ کرده و در ماهی های آب شور، املاح را به خارج از بدن پمپ می کنند. همچنین کلیه های ماهی های آب شور، مقداری از این نمک ها را تصفیه و دفع می کند.

دوست دارید که اسمز را با چشمان خودتان ببینید؟ چند قطعه سیب زمینی را در آب نمک و نیز آب معمولی قرار دهید و بگذارید شب به همان حال بماند. قطعاتی که در آب نمک قرار گرفته اند، ترد باقی می مانند اما آنهایی که در آب معمولی قرار گرفته اند، آب را جذب کرده و نرم تر می شوند.

بطور خلاصه: برخی اما نه همه ماهی ها، آب می نوشند.

پس دفعه بعدی که خواستید تنگ ماهی هایتان را پر از آب کنید، یادتان باشد که شما نه تنها محیط زندگی او بلکه نوشیدنی اش را نیز تامین می کنید.