با آغاز فصل تابستان و شروع افزایش دمای محیط و فعالیت های روزمره و رفت و آمد در ساعات گرم روز در فضای بیرون منزل باعث مشکل گرمازدگی و افزایش دمای بدن میشود. هنگامی که بدن بیش از حد گرم شود، بدن از چندین راهکار خودکار مانند تعریق برای خنک شدن بدن استفاده میکند. اما اگر فردی بدون مصرف مایعات کافی زمان زیادی را در گرما بگذراند ، فرایندهای خنک کننده بدن نمی توانند به درستی کار کنند. وقتی بدن کم آب شود ، دیگر نمی تواند با تعریق خود را خنک کند. وقتی این اتفاق رخ دهد، دمای بدن بالا رفته و فرد بیمار میشود.
در این مطلب شما را با انواع گرمازدگی و علل و علائم ایجاد گرمازدگی و راهکارهایی برای درمان گرمازدگی میپردازیم تا شما بدانید اگر با این مشکل مواجه شدید چه زمانی به پزشک مراجعه کنید و بدانید گرمازدگی چند روز طول می کشد و در چه مدت بهبود میابید.
دسترسی سریع به مطالب
تعریف گرمازدگی
گرمازدگی شرایطی است که در اثر گرمای بیش از حد در بدن ایجاد می شود. اگر به مدت طولانی در دمای بالا قرار بگیرید و درجه حرارت بدن به 40 درجه سانتیگراد یا بالاتر برسد، جدی ترین شکل آسیب گرمایی یعنی گرمازدگی رخ میدهد. این بیماری بیشتر در ماه های تابستان دیده می شود.
گرمازدگی نیاز به درمان فوری دارد. اگر گرمازدگی درمان نشود به سرعت به مغز ، قلب، کلیه ها و عضلات آسیب میرساند. هرچه درمان طولانی تر شود ، این آسیب بد تر می شود و خطر ابتلا به عوارض جدی یا مرگ را افزایش می دهد.
- فرسودگی گرما، اگر درمان نشود ، می تواند منجر به گرمازدگی شود.
- برخلاف گرمازدگ ، که می تواند زندگی را تهدید کند، خستگی گرما باعث اختلال در عملکرد ذهنی ، گیجی یا از دست دادن هوشیاری نمی شود.
- موارد خستگی گرما نیز از گرمازدگی متمایز می شود زیرا دمای داخلی بدن فرد از 103 درجه فارنهایت بالاتر نمی رود.
- گرمازدگی کمتر از فرسودگی گرما شایع است اما جدی تر است. قلب ، ریه ها ، کلیه ها و کبد را تحت فشار قرار می دهد.
- فرسودگی گرما اغلب در اثر ترکیبی از اعمال جسمی و هوای گرم ایجاد می شود.
انواع گرمازدگی
-
گرمازدگی خفیف
درد شکم، بازو و ساق از علائم گرما زدگی خفیف است و به علت کمبود آب و املاح در اثر تعریق زیاد بوجود میاید. برای درمان نباید ورزش کرد و آب سرد نوشید.
-
گرمازدگی متوسط
ضعف، احساس خستگی شدید و از حال رفتن، احساس تشنگی شدید، سردرد، تهوع، استفراغ و گیجی از علائم گرما زدگی متوسط است. اگر فرد در یک هوای گرم فعالیت جدیدی که به آن عادت ندارد شروع کند احتمال ایجاد این وضعیت زیاد است باید سریعا فرد را به یک محل خنک انتقال داده و لباس های او را درآورید و به او آب خنک بدهید و بیمار را به پزشک ببرید.
-
گرمازدگی شدید
تهوع، تشنج، کاهش سطح هوشیاری و کما از علائم آن است. سریعا با اورژانس تماس بگیرید.
بیمار را در یخ قرار دهید یا یخ روی او بریزید. لباسهایش را درآورید. یخ را در زیر بغل، کشاله ران و گردن بیمار قرار دهید.
درمان گرمازدگی
هدف از درمان گرمازدگی
هدف این است که به دمای بدن زیر39 درجه سانتیگراد برسد.
علائم و نشانه های گرمازدگی
علائم فرسودگی گرما به این دلیل است که بدن بیش از حد گرم می شود.
اولین علائم با بالا رفتن دمای بدن بیش از حد طبیعی رخ می دهد و شامل سردرد ، حالت تهوع ، استفراغ ، گرفتگی عضلات و خستگی است. به این علائم اولیه گاهی اوقات خستگی گرما گفته می شود. اگر اقداماتی برای کاهش درجه حرارت بدن انجام نشود ، فرسودگی گرما پیشرفت کرده و به گرمازدگی تبدیل شود.
- تهوع و استفراغ: اختلالات و مشکلات در معده منجر به استفراغ میشود.
- پوست برافروخته: با افزایش دمای بدن ممکن است پوست شما قرمز شود.
- تنفس سریع: تنفس شما ممکن است سریع و کم عمق شود.
- ضربان قلب سریع: نبض شما به میزان قابل توجهی افزایش میابد زیرا استرس گرمایی برای خنک شدن بدن شما فشار زیادی را بر دوش قلب می گذارد.
- سردرد و سرگیجه: بعلت افزایش دمای بدن احتمال سردرد در شما بالا میرود.
نوشیدن الکل و عدم نوشیدن آب کافی منجر به از دست رفتن آب بدن میشود.
چه موقع برای درمان گرمازدگی به پزشک مراجعه کنید
اگر فکر می کنید شخصی دچار گرمازدگی شده است ، فورا به پزشک مراجعه کنید. یا با خدمات اورژانس تماس بگیرید.
علل ایجاد گرمازدگی
گرمازدگی بعلت موارد زیر رخ میدهد:
قرار گرفتن در معرض محیط گرم:
در نوعی گرمازدگی ، گرمازدگی غیرحرکتی (کلاسیک) نامیده می شود ، قرار گرفتن در یک محیط گرم منجر به افزایش دمای بدن می شود. این نوع گرمازدگی معمولا پس از قرار گرفتن در معرض هوای گرم و مرطوب ، خصوصا برای دوره های طولانی رخ می دهد. این بیماری اغلب در بزرگسالان مسن و در افراد مبتلا به بیماری مزمن رخ می دهد.
فعالیت شدید:
گرمازدگی ورزشی ناشی از افزایش دمای بدن است که در اثر فعالیت بدنی شدید در هوای گرم ایجاد می شود. هر کسی که در هوای گرم ورزش می کند یا کار می کند ممکن است دچار گرمازدگی شود ، اما اگر عادت به دمای بالا نداشته باشد این اتفاق می افتد.
اگر درمان سریع انجام نشود، گرمازدگی منجر به سکته قلبی میشود
علاوه بر هوای گرم و فعالیت شدید، سایر دلایل گرمازدگی شامل موارد زیر است:
- کمبود آب بدن: باعث کاهش تعریق و حفظ درجه حرارت طبیعی بدن می شود.
- مصرف الکل: توانایی بدن در تنظیم دما را تحت تأثیر قرار دهد.
- پوشیدن لباس زیاد: لباس های تنگ و پلاستیکی باعث شده عرق به راحتی تبخیر شود.
- کمبود تهویه مطبوع: تهویه مطبوع موثرترین روش برای خنک شدن و کاهش رطوبت بدن است.
عوامل خطر برای گرمازدگی
هرکسی دچار گرمازدگی میشود ، اما چندین عامل خطر گرمازدگی را برای شما افزایش می دهد:
سن: توانایی شما برای کنار آمدن با گرمای شدید به قدرت سیستم عصبی مرکزی شما بستگی دارد. در سنین بسیار جوان ، سیستم عصبی مرکزی کاملا تکامل نیافته است و در بزرگسالان بالای 65 سال ، سیستم عصبی مرکزی شروع به زوال می کند و باعث می شود بدن شما کمتر بتواند با تغییرات دمای بدن کنار بیاید. هر دو گروه سنی معمولاً در هیدراته ماندن مشکل دارند که این امر خطر را نیز افزایش می دهد.
ورزش در هوای گرم: آموزش نظامی و شرکت در ورزش ها مانند فوتبال یا مسابقات دویدن از راه دور در هوای گرم از جمله شرایطی است که می تواند منجر به گرمازدگی شود.
قرار گرفتن ناگهانی در معرض هوای گرم: اگر در معرض افزایش ناگهانی دما مانند موج گرمای اوایل تابستان یا مسافرت به آب و هوای گرمتر باشید ، ممکن است مستعد ابتلا به بیماری های مربوط به گرما باشید.
برخی شرایط خاص و بیماری های مزمن ، مانند بیماری های قلبی یا ریوی ، خطر گرمازدگی را افزایش دهد.
چه عواملی سبب تشدید علائم گرمازدگی میشود
برخی از عوامل باعث تشدید گرمازدگی شده است:
سن بالا یا کم
احتمال گرمازدگی در نوزادان و کودکان زیر ۴ سال و بزرگسالان بالا ۶۵ سال بیشتر است. توانایی بدن در تنظیم درجه حرارت در کودکان تکامل نیافته است. افراد مسن بعلت مصرف داروها توانایی کنترل آنها در برابر گرما کم است.
داروهای خاص
داروهای خاص: برخی از داروها بر روی توانایی بدن شما برای هیدراته ماندن و پاسخ به گرما تأثیر می گذارند مانند داروهای قلبی و آمفتامین ها و داروهای ضدافسردگی و ضدحساسیت شما را در برابر گرمازدگی آسیب پذیرتر می کنند.
چاقی و اضافه وزن
اضافه وزن و چاقی بر بر توانایی بدن در تنظیم درجه حرارت تأثیر میگذارد و باعث حفظ گرمای بیشتری می شود.
تغییرات ناگهانی دما
مسافرت از یک منطقه با آب و هوای خنک به مکانی با آب و هوای گرم، فرد را مستعد گرمازدگی و بیماریهای مربوط به گرم شدن ناگهانی بدن میکند.
وقتی رطوبت زیاد است، عرق تبخیر نمی شود و بدن در خنک سازی مشکل دارد و فرد درگیر گرما زدگی و گرماگرفتگی میشود.
راهکار برای رفع گرمازدگی
با رعایت موارد زیر گرمازدگی را درمان کنید:
ماندن در محل سرد و خنک
ورود به یک محیطی با تهویه مطبوع و یا یک مکان سایه دار حتی میتوانید در مقابل پنکه بنشینید.
نوشیدن مایعات خنک
مصرف آب یا انواع نوشیدنی خنک و از مصرف الکل پرهیز کنید.
دوش آب سرد
دوش آب سرد و حتی در وان حاوی آب سرد نشسته یا کمپرس آب خنک را روی پوست قرار دهید.
پوشیدن لباسهای سبک
از پوشیدن لباسهای تنگ و پلاستیکی دوری کنید و لباسهای سبک و آزاد بپوشید.
اگر پس از یک ساعت استفاده از این اقدامات احساس بهبودی نکردید، سریعا با پزشک خود تماس بگیرید.
غوطه ور شدن در آب سرد
حمام آب سرد یا یخ بهترین روش برای کاهش سریع دمای بدن است.
استفاده از روش‌های خنک کننده تبخیری
آب خنک روی بدن فرد می ریزند تا بر اثر تبخیر آن پوست خنک شود.
استفاده از یخ و پتوهای خنک کننده
فرد را در یک پتو خنک کننده میپیچند و قراردادن کیسه های یخ در کشاله ران، گردن، پشت و زیر بغل تا درجه حرارت پایین بیاید.
داروهایی برای جلوگیری از لرز
لرز، دمای بدن را افزایش داده و درمان را بی اثر کرده به همین علت پزشک داروی شل کننده عضله مانند بنزودیازپین تجویز می کند
عوارض گرمازدگی
گرمازدگی منجر به عوارض زیادی شود ، بسته به اینکه درجه حرارت بدن بالا باشد. عوارض شدید عبارتند از:
آسیب اندام حیاتی:
گرمازدگی باعث تورم مغز یا سایر اندام های حیاتی میشود که منجر به آسیب دائمی می شود.
مرگ:
اگر درمان سریع نباشد، گرمازدگی کشنده است.
گرمازدگی اگر بدرستی درمان نشوید، گرمازدگی منجر به گرما گرفتگی خواهد شد. گرما گرفتگی نیاز به درمان سریع پزشکی دارد تا از آسیب دائمی به مغز و سایر اندام های مهم و مرگ، جلوگیری کند.
آسیب اندام داخلی، تشنج، کما، آسیب یا مرگ جنین در زنان باردار ، مرگ از عوارض گرمازدگی است.
عوارض احتمالی گرمازدگی
- آسیب شدید کلیه
- نارسایی کبدی
- آریتمی یا ضربان قلب که خیلی سریع یا خیلی کند است
- هذیان یا کما از عوارض احتمالی گرمازدگی است.
پیشگیری از گرمازدگی
گرمازدگی قابل پیش بینی و پیشگیری است. برای پیشگیری از گرمازدگی به این مراحل توجه کنید:
لباس های سبک بپوشید:
پوشیدن لباس کم و سبک یا لباسی که کاملا متناسب باشد. پوشیدن لباس های گشاد هنگام ورزش یا هنگام هوای گرم
از آفتاب سوختگی دوری کنید:
آفتاب سوختگی بر توانایی خنک شدن بدن شما تأثیر می گذارد ، بنابراین با استفاده از کلاه لبه دار و عینک آفتابی از خود در فضای باز محافظت کنید و از کرم ضد آفتاب با طیف گسترده ای استفاده کنید و کرم ضد آفتاب را به اندازه کافی استفاده کنید و هر دو ساعت یکبار دوباره تمدید کنید. همچنین روش های پیشگیری از آفتاب سوختگی صورت کودک را رعایت کنید.
به مقدار زیاد مایعات بنوشید:
هیدراته ماندن به بدن کمک می کند تا عرق کند و دمای بدن را حفظ کند. نوشیدن مایعات در حین و بعد از ورزش، نگه داشتن نوشیدنی های الکترولیت و اجتناب از نوشیدنی های شیرین و نوشابه های گازدار
راه های دیگر برای پیشگیری از گرمازدگی
- مراعات در مصرف دارو:
دارویی مصرف کنید که توانایی در هیدراته و مرطوب رسانی بدن شما را داشته باشد.
- ورزش یا کار بدنی را در ساعات خنک روز مانند صبح زود یا عصر انجام دهید.
- اگر دارویی مصرف می کنید که بروز مشکلات مربوط به گرما را بالا میبرد، از گرما دوری کنید.
- اجتناب از ورزش در معرض نور مستقیم خورشید در ماههای گرم
- اجتناب از قرار گرفتن در معرض طولانی مدت در هوای گرم و مرطوب
- ورزش در یک منطقه با تهویه مناسب یا هنگام استفاده از فن، بسرعت کار نکنید.
- هنگامی که دمای خارج از منزل بیش از 90 درجه فارنهایت است ، بدنبال تهویه مطبوع و محیط داخلی هستید
- استفاده از ضد آفتاب با SPF 15 یا بالاتر 30 دقیقه قبل از بیرون رفتن و اغلب استفاده مجدد
- در تابستان ، برنامه ریزی فعالیت های سنگین در اوایل صبح یا عصر
- افزایش مصرف مایعات هنگام استفاده از داروهایی که خطر خستگی گرما را افزایش می دهند
- هیدراته نگه داشتن هنگام کار در محیط های گرم و مرطوب ، مانند کارخانه ها ، لباسشویی ها و آشپزخانه ها
- پوشیدن لباس سبک و گشاد
پوشیدن لباس چسبان یا تنگ، مانع از خنک شدن بدن میشود. - مراقب سوختگی در آفتاب باشید.
آفتاب سوختگی از خنک شدن بدن جلوگیری میکند از کلاه، عینک آفتابی و کرم ضد آفتاب استفاده کنید. - مایعات فراوان
آب به تعریق و حفظ دمای بدن کمک کرده است. - مصرف داروهای خاص
اگر داروی خاصی مصرف میکنید که ممکن است در خنک شدت شما اختلال ایجاد کند، حتما در مواجه با گرما دقت داشته باشد. - داخل اتومبیل پارک شده ننشینید
دمای خودرو در پارک زیر آفتاب بالا میرود و باعث گرمازدگی میشود. - به آب و هوای جدید عادت کنید
افرادی که به هوای گرم حساسن بسیار مستعد به بیماری های مربوط به گرما هستند. - در گرمترین قسمت روز از انجام فعالیتهای شدید دوری کنید.
مدت زمان بهبودی پس از گرمازدگی
چه افرادی بیشتر در معرض گرمازدگی هستند؟
افراد مسن ، زنان باردار و کودکان خردسال بیشتر در معرض خطر گرمازدگی قرار دارند. نوزادان ، کودکان ، زنان باردار و افراد مسن بیشتر در معرض خطر گرمازدگی قرار دارند زیرا آنها کمتر قادر به کنترل دمای هسته خود هستند.
حیوانات (به عنوان مثال سگ و گربه) ممکن است دچار گرمازدگی شوند. علائم نفس نفس زدن بیش از حد و بی حالی یا عدم واکنش معمولاً تشخیصی است. دامپزشک حیوان باید فوراً مطلع شود. درمان ها و نتایج مشابه آنچه در زیر برای انسان شرح داده شده است.
چه زمانی باید برای گرمازدگی با دکتر تماس بگیرم؟
- گرمازدگی یک فوریت پزشکی است. هرگونه علائم یا نشانه های این وضعیت باید به پزشک مراجعه کنید.
- از فعالیتهای خود دست بکشید و استراحت کنید.
- به مکان خنک‌تری بروید.
- آب خنک یا نوشیدنی‌های ورزشی بنوشید.
- در صورت شدید شدن علائم به درمانگاه بروید.
گرمازدگی چگونه تشخیص داده می شود؟
آزمایشات برای بررسی سطح الکترولیت ها ، مطالعات ادرار از نظر آسیب کلیوی ، آسیب کبدی و رابدومیولیز (تجزیه عضله) انجام می شود.
آزمایشاتی مانند اشعه ایکس قفسه سینه ، CT یا MRI ممکن است برای جستجوی آسیب بیشتر عضو انجام شود.
آزمایش خون برای بررسی سطوح پایین سدیم یا پتاسیم خون و محتوای گازهای موجود در خون.
درمان فوری گرمازدگی چیست؟
- درمان فوری گرمازدگی خنک سازی بدن است.
- استفاده از فن برای افزایش خنک کننده تبخیری.
- برخی دیگر با قرار دادن کیسه های یخ روی سر ، گردن ، زیر بغل و کشاله ران ، خنک سازی اضافی را توصیه می کنند.
- علاوه بر این می توان برای جلوگیری از لرز ، بنزودیازپین تجویز کرد.
باتوجه به مطالب گفته شده در این مقاله شما میتوانید در منزل فردی که درگیر گرمازدگی شده است را درمان کرده و در بهبودی او بکوشید تا از بروز عوارض ناشی از گرمازدگی در امان بماند.
