با نحوه عزاداری محرم در شهرهای مختلف ایران آشنا شوید
محرم ماهی است که اشک‌ها و خون‌ها را بهم گره زد تا به همه آدمیان درس آزادگی شرافت بیاموزد. هرساله با آغاز ماه محرم مردم شهرهای مختلف با فرهنگ و زبانهای گوناگون این ماه را گرامی میدارند. آیین های عزاداری محرم متناسب با فرهنگ و آداب و رسوم هر منطقه متفاوت است. وجود هیئت های مذهبی و راه اندازی دسته ها و تکیه ها از کارهایی است که به شکل های مختلف در شهرهای ایران انجام میشود. و هر شهر به شکلی غم و اندوه خود را نمایش می دهد.
عزاداری محرم در شهرهای مختلف ایران
با اینکه بیش از یکهزار سال از واقعه عاشورا میگذرد اما نه تنها فراموش نشده بلکه هر سال مراسم عزاداری عاشورا بشکل گسترده و باشکوه تری برگزار می شود.
تنوع آداب عزاداری در شهرهای مختلف ایران باعث شده تا افراد زیادی از کشورهای مختلف برای تماشای این مراسم با شکوه به ایران سفر کنند.
برای آشنایی با نحوه برگزاری عزاداری محرم در شهرهای مختلف ایران ما به معرفی چند آیین با شکوه میپردازیم:
نحوه عزاداری محرم در شهرهای مختلف ایران: نخل‌گردانی در یزد
نخل گردانی از یزد جزء مهمترین و اصلی ترین مراسمی است که مردم یزد هر ساله برگزار می کنند . این نخل از جنس چوب و با آیینه ، پارچه و پرچم تزئین میشود. نخل نماد پیکر مطمهر امام حسین(ع) است که در مراسم عزاداری روی دست عاشقان آن حضرت حمل میشود و در همان حین مرثیه های پرسوز خوانده میشود .
گفته میشود برخی ها در شهر یزد و اطراف آن درختان خود را وقف میکنند تا هنگام خشک شدن درخت ساقه هایش را در مرمت نخل مصرف کنند.نخل های بزرگ با تزئینی که روی آنها اعمال میشود چندین تن وزن پیدا میکنند بنابراین برای حمل نخل نیروی زیادی لازم است.
نحوه عزاداری محرم در شهرهای مختلف ایران: گل‌مالی در استان لرستان
رسم عزاداری لر‌زبان ها در جهان مشهور است، مردم لر در سوگواری های مختلف از جمله مرگ عزیزان یا عزاداری های مذهبی مراسم گل مالی را انجام می دهند. گل مالی در زبان لری با عنوان خَه‌رَّه‌گیری تلفظ میشود. خَه‌رّه به معنای گِل است.آئین گل‌مالی که جزء میراث ثبت شده ملی لرستان محسوب می شود در روز شهادت سومین امام شیعیان، یعنی روز عاشورا در محرم الحرام، توسط هموطنان لر در میدان اصلی شهر لرستان برگزار می شود. که از ترکیب گِل نرم همراه با گُلابِ نذری، حوضچه‌ای از گِل درست میکنند.
عزاداران حسینی وارد این حوضچه میشوند و به نشانه‌ی غم و اندوه در مصیبت سومین امام شیعیان، خود را گل اندود میکنند. و این نشان دهنده‌ی اوج عاشقی و ارادت به امام حسین (ع)است.
عزاداری محرم در شهرهای مختلف ایران: طشت گذاری در اردبیل
«طشت‌گذاری» یا «طشت‌گردانی» منسوب به شهر اردبیل، به‌طور خاص و مردم آذربایجان به طور عام است. آذری ها به امام سوم شیعیان و مراسم عزاداری آن حضرت ارادت خاصی دارند که به جهانیان ثابت شده است. آنها مراسم عزاداری محرم را قبل از شروع محرم با مراسم طشت گذاری که قدمت زیادی نیز دارد برگزار میکنند .
مراسم به این ترتیب آغاز میشود که در مسجد اصلی شهر چندین طشت پراز آب قرار داده میشود و مراسم مرثیه‌خوانی و عزاداری اجرا میشود و در انتهای مراسم برای تبرک، افراد مقداری از آن آب را می‌نوشند. آب در این مراسم مقدس است بنابراین تبدیل به نمادی برای نشان دادن عظمت اباعبدالله الحسین(ع) شده است.
در روایاتی از واقعه‌ی عاشورا آمده است، زمانی که حر بن ریاحی راه را بر امام حسین(ع) و یارانش می‌بندد، آبی برایشان باقی نمی‌ماند، سپاه حر خسته و تشنه‌اند و امام رئوف دستور میدهند آبهای مشک‌ها را بر طشت‌ها بریزند و افراد سپاه حر و اسبان‌شان را سیراب کنند .به یاد آن واقعه و آن از خود گذشتگیِ امام حسین(ع) مراسم طشت‌گذاری برگزار میشود و در آن طشت نماد مشک و آب نماد آب رود فرات می‌باشد.
نحوه عزاداری محرم در شهرهای مختلف ایران: چایینه زنان در ایلام
در عزاداری های محرم در شهرهای مختلف عموما مردها هستند که در صحنه حضور دارند اما در شهر ایلام زنان نیز مراسم ویژه ای دارند . این مراسم که به چایینه نام گذاری شده است.
چایینه ها یمختلفی در ایلام در ماه محرم برگزار میشود :
از جمله این چایینه‌ها میتوان به چایینه حضرت قاسم (ع) در روز هفتم، چایینه حضرت عباس (ع ) در روز هشتم، چایینه امام حسین (ع ) در روز دهم و چایینه روز اربعین حسینی اشاره داشت.
برای مثال در چایینه حضرت قاسم رسم بر این است که ابتدا بر دختری جوان و ازدواج نکرده ( به نشان عروس قاسم) لباس عروسی ( تن پوشی سبزرنگ و سرپوشی سفید رنگ) می‌پوشانند و دو شمع روشن نیز به دست‌های عروس میدهند و یک سینی پر از نقل و نبات ، حنا، عود و شمع را در وسط میدان می‌گذارند.
نحوه عزاداری محرم در شهرهای مختلف ایران: حسینیه اعظم زنجان
زنجان از جمله شهرهایی است که با وجود جمعیت کم هر ساله در عصر روز هشتم محرم به یاد سقای کربلا برای برگزاری مراسم عزاداری به همراه چندین هزار عزادار از حسینیه اعظم به سمت امامزاده ابراهیم زنجان حرکت میکند . در سالهای اخیر این تعداد افزایش یافته و به بیش از دویست هزار نفر رسیده است. در این مراسم علاوه بر افراد شهر زنجان، جمعی از افراد شهرهای مجاور نیز شرکت میکنند.
نذورات از سرتاسر جهان از جمله چندین هزار گوسفند و قربانی کردن آنها پیشاپیش دسته ها صحنه زبیایی را خلق میکند. تعداد گوسفندهای نذری در حسینیه اعظم زنجان به حدی است که حسینیه اهعظم زنجان را میتوان بعد از منا دومین قربانگاه مسلمین جهان نامید.در این حسینیه همراه با سینه زنی عزاداران نوحه های قدیمی را زمزمه میکنند.
نحوه عزاداری محرم در شهرهای مختلف ایران: عزاداری واحد در بوشهر
برگزاری مراسم محرم در بوشهر و سایر نقاط جنوب با شکوه خاصی برگزار می شود.
سینه زنی بوشهری به این شکل است که نوحه خوان در وسط جمعیت قرار می گیرد و بین 5 تا 20 حلقه انسانی دور آن جمع میشوند .سینه زن ها بطور دایره ای می چرخند و حرکت پای خود را با نوای نوحه خوان هماهنگ می کنند که صحنه ای بسیار باشکوه را ترسیم میکند.
در آخرین لحظات سینه زنی که سینه زنی در اوج شور و هیجان خود قرار دارد نوحه خوان پس از یک مکث کوتاه با صدای بلند کلمه واحد را بیان میکند و گروه سینه زن بطور یک صدا با هم ندا سر میدهند الله واحد و سپس نوحه خوان نوحه واحد را مناسب با مراسم و روز عزا میخواند.
بوشهری ها در مراسم شام غریبان درحالی که علم را به صورت خوابانده حمل میکنند در خیابانها، مساجد و حسینیه ها در فضایی تاریک به عزاداری میپردازند و در غم عاشورا میگریند.