علائم نامتعادل بودن هورمون ها در زنان و مردان + علت و روش تشخیص و روش درمان

هورمون‌ها نقش مهمی در حفظ بسیاری از فرآیندهای مهم در بدن ایفا می‌کنند. هورمون‌ها توسط غدد درون ریز تولید و در بدن توزیع می‌شوند. آن‌ها به عنوان پیام‌رسان‌های شیمیایی عمل می‌کنند که از طریق جریان خون در بدن به حرکت درمی‌آیند. هورمون‌ها به عنوان یک محرک مهم برای عملکردهای مختلف بدن از جمله متابولیسم (سوخت‌وساز) و تولید مثل عمل می‌کنند.

از آنجایی که هورمون‌ها نقش بسیار مهمی را در تنظیم متابولیسم بدن و نحوه‌ی مصرف انرژی توسط بدن ایفا می‌کنند، نامتعادل بودن هورمون ها می‌تواند منجر به افزایش وزن شود.

اختلالات هورمونی می‌توانند بر سطح هورمون‌های شما تاثیرگذار باشند. به عنوان مثال، سندرم کوشینگ که می‌تواند به افزایش وزن چشمگیر منجر شود. کم کاری تیروئید نیز یکی دیگر از بیماری‌هایی است که موجب اختلال در سطح هورمون‌ها شده و در نهایت می‌تواند منجر به افزایش وزن شود.

فاکتورهای دیگر مانند سن نیز می‌توانند موجب نامتعادل بودن هورمون ها شوند و این خود منجر به افزایش وزن می‌شود (مقاله استروژن و چاقی در زنان یائسه را بخوانید). نامتعادل بودن هورمون ها می‌تواند با غذاهای سالم تداخل داشته باشد. این در نهایت منجر به افزایش وزن چشمگیر و چاقی خواهد شد.

علائم و نشانه‌های نامتعادل بودن هورمون ها در زنان

سطح هورمون شما به طور طبیعی در طی زندگی تغییر می‌کند. بلوغ، بارداری و بالا رفتن سن همگی نمونه‌هایی از اوقاتی هستند که سطح هورمون‌ها در زنان دستخوش تغییر می‌شود. با این وجود، اگر علائم و نشانه‌های جدید را تجربه می‌کنید، ممکن است دچار نامتعادل بودن هورمون ها شده باشید.

 زنان اغلب نامتعادل بودن هورمون ها و علائم مرتبط با آن را تجربه می‌کنند؛ مانند سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) که یک اختلال هورمونی رایج در زنان به شمار می‌آید. علائم و نشانه‌های مرتبط با PCOS و نامتعادل بودن هورمون ها عبارتند از:

افزایش وزن

تحقیقات نشان می‌دهند که نامتعادل بودن هورمون ها می‌تواند تاثیر بسزایی بر متابولیسم (سوخت‌وساز) بدن داشته باشد. این می‌تواند منجر به افزایش وزن چشمگیر در زنان شود. به عنوان مثال، یکی از علائم رایج سندرم تخمدان پلی کیستیک، کاهش حساسیت به انسولین است. انسولین قند خون را در بدن تنظیم می‌کند، در نتیجه کاهش حساسیت به انسولین می‌تواند منجر به افزایش وزن شود. بنابراین یکی از علائم عدم تعادل هورمون ها افزایش وزن بی دلیل می باشد.

پریودهای نامنظم

پریودهای سنگین، حذف شدن پریود، متوقف شدن پریود، پریودهای مکرر و یا پریودهای نامنظم همگی می‌توانند از علائم نامتعادل بودن هورمون ها باشند. پریود نامنظم یکی از شایع‌ترین علائم نامتعادل بودن هورمون ها در زنان به شمار می‌آید.

رشد بیش از حد موهای زائد

رشد بیش از حد موها یا رشد موهای جدید که با نام مردمویی یا هیرسوتیسم شناخته می‌شود بر روی صورت، چانه، گردن و سایر قسمت‌های بدن رخ می‌دهد و اغلب نشانگر نامتعادل بودن هورمون ها است. به طور خاص، هیرسوتیسم به واسطه‌ی افزایش هورمون‌های مردانه به نام آندروژن رخ می‌دهد. 

آکنه

نامتعادل بودن هورمون‌ها می‌تواند موجب آکنه شود و شما را مجبور به امتحان روش های درمان خانگی آکنه و یا روش های شیمیایی نماید. وقتی سطح هورمون‌ها درست نیست، بر روی صورت، گردن، قفسه سینه و بالای کمر آکنه به وجود می‌آید. گاهی اوقات آکنه با ملاسما یا تیره شدن پوست همراه است. 

ریزش مو

یکی از اصلی‌ترین علائم نامتعادل بودن هورمون ها، ریزش مو می‌باشد. ریزش مو مرتبط با نامتعادل بودن هورمون ها یکی از رایج‌ترین علائمی است که زنان در دوران یائسگی آن را تجربه می‌کنند. این ریزش مو با تولید بیش از حد هورمون آندروژن در ارتباط است و گاهی اوقات با نام آلوپسی آندروژنیک شناخته می‌شود. اگر در دوران یائسگی هستید پیشنهاد می کنیم مقاله روش های موثر برای کاهش عوارض یائسگی را بخوانید.

لکه‌های پوستی

در زنان، نامتعادل بودن هورمون ها می‌تواند منجر به ایجاد لکه‌های پوستی شود که بر روی سطح پوست به وجود می‌آیند. لکه‌های پوستی در زنان مبتلا به PCOS شایع است.

درد لگن

درد لگن در دوران قاعدگی و یا به خودی خود رخ می‌دهد و می‌تواند یک نشانگر مهم در اختلالات هورمونی باشد.

سردرد

اگر سردردهای مداومی را تجربه می‌کنید، این می‌تواند از علائم نامتعادل بودن هورمون ها در بدن شما باشد. نوسان و تغییر در سطح استروژن اغلب دلیل اصلی بروز سردرد در زنان است.

افزایش تعریق

نامتعادل بودن هورمون ها در زنان می‌تواند منجر به تعریق بیش از حد یا تعریق شبانه شود. گرگرفتگی یا تعریق شبانه از علائم رایج رایجی هستند که به دلیل کاهش سطح استروژن به وجود می‌آیند.

تغییرات در مخاط دهانه رحم

در طی سیکل قاعدگی زنان، مقدار، غلظت و بافت مخاط دهانه‌ی رحم می‌تواند نشان‌دهنده‌ی مرحله‌ی سیکل قاعدگی باشد. مخاط دهانه رحم به طور طبیعی در طی ماه تغییر می‌کند، اما تغییرات چشمگیر یا غیر معمول می‌تواند از علائم یک مشکل دیگر باشد. در اغلب موارد، غیرطبیعی بودن مخاط دهانه رحم ناشی از پایین بودن سطح استروژن یا بالا بودن سطح پروژسترون است.

ناباروری

یکی از شایع‌ترین علائم نامتعادل بودن هورمون ها، ناباروری است. بارداری به تعادل پیچیده‌ای از شرایط مختلف از جمله تعادل هورمونی بستگی دارد. اگرچه ناباروری اغلب با عدم تعادل هورمونی خاص – مانند سندرم تخمدان پلی کیستیک یا بیماری تیروئید – یا با علائم دیگر همزمان است، اما ممکن است خود به خود ظاهر شود. هیپوتالاموس و غده هیپوفیز هورمون‌هایی را ترشح می‌کنند که بر بارداری تأثیر می‌گذارند. در صورتی که این دو غده به درستی کار نکنند، ناباروری امکان‌پذیر است.

علائم و نشانه‌های نامتعادل بودن هورمون ها در مردان

مردان نیز تغییرات هورمونی را تجربه می‌کنند. نامتعادل بودن هورمون ها در مردان اغلب ناشی از کمبود تستوسترون می‌باشد. علاوه بر افزایش وزن، این می‌تواند موجب علائم مختلفی از جمله موارد زیر شود:

از دست دادن توده عضلانی و استخوانی

یکی از نشانه‌های رایج نامتعادل بودن هورمون ها در مردان، کاهش قابل توجه توده عضلانی و استخوانی است که با نام پوکی استخوان شناخته می‌شود.

ریزش مو

مردانی که ریزش مو زیادی را تجربه می‌کنند، چه در ناحیه سر، صورت و یا بدن، ممکن است دچار عدم تعادل هورمونی باشند.

افزایش وزن

اگر تستوسترون  به مقدار کافی در بدن مردان تولید نشود، ممکن است افزایش وزن چشمگیری را تجربه کنند.

ناباروری

فاکتورهای متعددی می‌توانند بر ناباروری مردان تاثیرگذار باشند. اگر این مورد شایع نیست، اما گاهی اوقات نامتعادل بودن هورمون ها دلیل اصلی ناباروری در مردان است. اگر غده هیپوفیز عملکرد ضعیفی داشته باشد، ممکن است به اندازه کافی هورمون لوتئینیزه (LH) یا هورمون تحریک کننده فولیکول (FSH) تولید نکند که خود منجر به ناباروری می‌شود.

دلایل نامتعادل بودن هورمون ها

نامتعادل بودن هورمون ها می‌تواند ناشی از فاکتورهای خطر متفاوت باشد. اگرچه هم سبک زندگی و هم رژیم غذایی می‌توانند بر آن تاثیرگذار باشند، اما اغلب در نتیجه‌ی یک بیماری ایجاد می‌شود.

مشکلات مرتبط با تیروئید یا غدد فوق کلیوی از دلایل اصلی نامتعادل بودن هورمون ها به شمار می‌آیند. تیروئید می‌تواند بر تولید هورمون‌های خاص تاثیر گذارد. به طور خاص، کم کاری تیروئید با افزایش وزن چشمگیر در ارتباط است. افزایش وزن و چاقی که از کم کاری تیروئید ناشی می‌شود، اغلب با نامتعادل بودن هورمون ها همراه است.

دلایل دیگر نامتعادل بودن هورمون ها عبارتند از:

• سن
• وزن
• عوارض جانبی داروهای خاص
• آلرژی
• استرس

روش‌های تشخیص نامتعادل بودن هورمون ها

اگر افزایش وزن یا سایر علائم نامتعادل بودن هورمون ها را تجربه می‌کنید، پزشک می‌تواند از طریق معاینه‌ی پزشکی آن را تشخیص دهد. پزشک به احتمال زیاد برای شما آزمایش خون تجویز می‌کند تا سطح هورمون ها را تجزیه و تحلیل کند. گاهی اوقات، یکی از انواع تصویربرداری مانند سونوگرافی تخمدان به منظور بررسی شاخص‌های فیزیکی نامتعادل بودن هورمون ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.

پزشک شما ممکن است آزمایش‌های دیگری را برای بررسی سطح هورمون ها انجام دهد. به عنوان مثال، آزمایش بزاق، آزمایش هموگلوبین سرم یا آزمایش هورمون تحریک کننده فولیکول (FSH).

پزشک ممکن است آزمایش خون منظم و دوره‌ای و ملاقات‌های بعدی را ترتیب دهد تا بر سطح هورمون‌ ها نظارت داشته باشد و بتواند افزایش وزن را کنترل کند.

درمان نامتعادل بودن هورمون ها

اگر به دلیل نامتعادل بودن هورمون ها دچار افزایش وزن شده‌اید، پزشک تغییرات در سبک زندگی را توصیه می‌کند یا داروهایی را برای شما تجویز می‌نماید.

درمان‌های نامتعادل بودن هورمون ها شامل موارد زیر هستند:

• کاهش وزن
• رژیم غذایی و انجام تمرینات ورزشی
• پیشگیری از بارداری هورمونی برای زنان
• تنظیم قند خون؛ مانند مصرف داروی متفورمین
• هورمون درمانی