مشکلات ادراری افراد دیابتی (تکرر ادرار، عفونت ادراری، مشکلات جنسی)

مشکلات دستگاه ادراری در میان افراد مبتلا به دیابت نوع 2 بسیار رایج است و بر روی همه چیز از تعداد دفعات ادار در روز و فوریت ادرار گرفته تا عملکرد جنسی و سلامت کلیه‌ها تاثیر می‌گذارد. مهم‌ترین دلایل آن شامل آسیب به اعصاب (نوروپاتی خودکار) است که المان مهمی در ساختار دستگاه ادراری و سطح بالای گلوکز (قند) در خون به حساب می‌آید. 

به دلیل تفاوت در آناتومی بدن، دیابت نوع 2 به روش‌های مختلفی بر روی دستگاه ادراری زنان و مردان تاثیر می‌گذارد. اما صرف‌نظر از جنسیت هر فرد، مشکلات دستگاه ادراری مرتبط با دیابت به طور قابل توجهی بر روی کیفیت زندگی روزانه‌ی آن فرد تاثیر می‌گذارد. 

علاوه بر این، عوارض بالقوه‌ی مرتبط با مشکلات ادراری افراد دیابتی می‌تواند پیچیده باشد. ممکن است از نظر دلایل و علائم بین آن‌ها همپوشانی بسیار زیادی وجود داشته باشد. یکی از بهترین روش‌ها برای درک این موضوع، طبقه‌بندی آن‌ها در چهار دسته‌ی مختلف است: اختلال عملکرد مثانه، عفونت دستگاه ادراری، اختلال عملکرد جنسی و بیماری کلیوی. 

اختلال در عملکرد مثانه افراد دیابتی

بیش از نیمی از بزرگسالان مبتلا به دیابت نوع 2، مشکلات مربوط به اختلال عملکرد مثانه را تجربه می‌کنند. مطالعات نشان داده‌اند که رایج‌ترین مشکلات ادراری افراد دیابتی مرتبط با اختلال در عملکرد مثانه که اغلب به یکدیگر مرتبط هستند، عبارتند از:

• مثانه بیش‌فعال: عضلات مثانه حتی وقتی که مقدار بسیار کمی ادرار در مثانه وجود دارد، دچار اسپاسم یا انقباض می‌شوند. این امر منجر به فوریت ادرار می‌شود – احساس نیازی فوری به ادرار. 
• پلی یوریا: تولید بیش از اندازه‌ی ادرار، معمولاً بیش از 2.5 تا 3 لیتر در روز. 
• شب‌بیداری: بیدار شدن مکرر در طول شب به دلیل نیاز به ادرار.
• بی‌اختیاری در ادار: نشت ادرار

دو دلیل رایج برای اختلال در عملکرد مثانه در افراد دیابتی وجود دارد. اولین مورد، آسیب عصبی نه‌تنها بر خود مثانه بلکه بر عضلات باسطه است. این ساختار که از دو عضله ساخته شده است، برای ورود ادرار به مجرای ادراری باز و بسته می‌شود؛ منظور از مجرای ادراری، لوله‌هایی هستند که ادرار از طریق آن‌ها از بدن خارج می‌شود. زمانی که این عضلات به خوبی عمل نمی‌کنند، ادرار به طور غیرارادی به بیرون نشت می‌کند. 

افزایش سطح قند خون بدن منجر به مشکلات بسیار زیادی از جمله پلی‌یوریا می‌شود. زمانی که قند اضافی در خون وجود دارد، بدن مایع را از بافت‌های دیگر به منظور کمک به از بین بردن پلی‌یوریا به بیرون می‌کشد. قند اضافی توسط کلیه‌ها فیلتر می‌شود و آب همراه با آن را وارد ادرار می‌کند. همین موضوع منجر به پلی‌یوریا می‌گردد. 

گزینه‌های درمان برای اختلال در عملکرد مثانه شامل دارودرمانی، روش‌های تمرین مثانه از جمله دفع ادرار به موقع، تحریک الکتریکی، تمرینات کیگل و جراحی است. گزینه‌ی دیگر، تزریق بوتاکس (onabotulinumtoxin A) است که غالباً برای درمان مثانه بیش‌فعال در افراد مبتلا به ام اس تجویز می‌شود و اثبات شده است که به برطرف کردن مشکلات مثانه ناشی از دیابت بسیار کمک می‌کند. استفاده از این دارو توسط سازمان غذا و داروی ایالات متحده امریکا (FDA) اثبات شده است. 

همچنین بخوانید: گزنه برای دیابت

عفونت‌ ادراری در افراد دیابتی

یکی دیگر از مشکلات ادراری افراد دیابتی عفونت ادراری است. عفونت‌های دستگاه ادراری مرتبط با دیابت (UTIها) می‌توانند بر روی مجرای ادرار، مثانه و کلیه‌ها تاثیر بگذارند. مطالعات نشان داده‌اند که این عفونت‌ها در افراد مبتلا به دیابت نوع 2 شدید‌تر، رایج‌تر و حتی با عوارض بدتری همراه هستند. این عفونت‌ها همچنین به خاطر باکتری مقاوم به درمان نیز به وجود می‌آیند. 

علائم عفونت‌ ادراری در افراد دیابتی شامل تکرر ادرار، درد یا سوزش هنگام ادرار و ادرار مایل به قرمز یا کدر می‌باشد. زنان ممکن است فشاری را در بالای استخوان شرمگاهی خود تجربه کنند. مردان نیز ممکن است احساس پر بودن را در راست روده‌ی خود حس کنند. در صورتی که کلیه‌ها هم درگیر شوند، علائم دیگری از قبیل حالت تهوع، درد پشت یا پهلوها و تب رخ می‌دهد. 

نوروپاتی خودکار، نقش مهمی را در UTIهای مرتبط با دیابت ایفا می‌کند. همانطور که توسط انجمن دیابت آمریکا توضیح داده شد، فلج مثانه یکی از علائم رایج این نوع نوروپاتی محسوب می‌شود. زمانی که این اتفاق می‌افتد، اعصاب مثانه دیگر به طور طبیعی به فشار واکنش نشان نمی‌دهند زیرا مثانه پر از ادرار است. در نتیجه، ادرار در مثانه باقی می‌ماند و منجر به عفونت‌های مختلف دستگاه ادراری می‌شود. 

سطح بالای قند خون نیز می‌تواند زمینه‌ی مناسبی برای رشد باکتری‌ها ایجاد کند و عفونت دستگاه ادراری را به همراه داشته باشد. به منظور درمان عفونت‌های دستگاه ادراری مرتبط با دیابت، مصرف یک دوره آنتی بیوتیک ضروری است. 

همچنین بخوانید: هندوانه پخته برای عفونت ادراری

اختلال عملکرد جنسی در افراد مبتلا به دیابت

دستگاه ادراری و اندام‌ها و ساختارهایی که عملکرد و تمایل جنسی کمک می‌کنند، به طور پیچیده‌ای به هم مرتبط هستند. بنابراین، وقتی دیابت بر روی یکی از آن‌ها تاثیر می‌گذارد، اندام دیگر نیز اغلب تحت تاثیر قرار می‌گیرد. این موضوع برای هر دو جنسیت صادق است اما به روش‌های مختلفی بر روی زنان و مردان تاثیر می‌گذارد. 

به گفته‌ی انجمن ملی دیابت و بیماری‌های گوارشی و کلیوی (NIDDK)، این مشکلات به آسیب به اعصاب و رگ‌های خونی مرتبط هستند که وارد اندام‌های تولیدمثل و ساختارهای اطراف آن‌ها می‌شوند. 

درمان اختلال عملکرد جنسی ناشی از دیابت نوع 2 به طور قابل توجهی به ماهیت مشکل بستگی دارد. به عنوان مثال، زنی که درد در طول رابطه‌ی جنسی را تجربه می‌کند، ممکن است با یک روان‌کننده تسکین پیدا کند در حالی که دارو می‌تواند گزینه‌ی بهتری برای مردی باشد که با اختلال نعوظ دست و پنجه نرم می‌کند. 

بیماری کلیوی (نفروپاتی دیابت)

در کنار فشار خون بالا، دیابت یکی از دلایل اصلی بیماری کلیوی مزمن (CKD) به شمار می‌رود. از میان هر چهار نفر مبتلا به دیابت، یک نفر دچار بیماری کلیوی به نام نفروپاتی دیابت می‌شود. 

نفروپاتی دیابت به دلیل آسیب تدریجی به ساختار عملکردی کلیه و نفرون‌ها در طول زمان ایجاد می‌شود. بیش از یک میلیون نفرون در هر کلیه وجود دارند که هر یک شامل دسته‌ای از رگ‌های خونی به نام گلومرول هستند که خون در آن‌ها در جریان است و کلیه را از مواد زاید و مایعات پاک می‌کنند. زمانی که نفرون‌ها نتوانند به درستی عمل کنند، مایعات و مواد زاید از بدن خارج نمی‌شوند و باقی می‌مانند. 

CKD تا زمانی که منجر به نارسایی کلیوی (یک عارضه‌ی کشنده) شود، چندین علامت واضح و مشخص دارد. بر اساس گزارش بنیاد ملی کلیه، دیابت نوع 2 و فشار خون بالا  دلایل اصلی نارسایی کلیه در ایالات متحده آمریکا محسوب می‌شوند. 

به همین دلیل، برای افراد مبتلا به دیابت نوع 2 ضروری است که آزمایشات منظمی برای بررسی نشانه‌های اختلال عملکرد کلیه انجام دهند. این آزمایشات شامل ACR (نسبت آلبومین به کراتین) و GFR (رخ فیلتراسیون گلومرولی) است. 

ACR، آزمایش ادرار برای مشاهده میزان آلبومین (نوعی پروتئین) در ادرار شما است: سطوح بالای آن نشانه‌ی اولیه برای آسیب کلیوی است. GFR، اندازه‌گیری عملکرد کلیه بر اساس آزمایش خون است. GFR تعیین می‌کند که در کدامیک از پنج مرحله بیماری کلیوی قرار دارید. 

مقابله با نفروپاتی دیابت با کنترل بیماری که موجب آن شده است، امکان‌پذیر می‌باشد. این شامل کنترل گلوکز خون و فشار خون، کاهش مصرف پروتئین در رژیم غذایی و مصرف دارو تجویز شده توسط پزشک است. 

در واقع، انجام این اقدامات در کنار ایجاد تغییرات اساسی و مهم در سبک زندگی از جمله کاهش وزن، افزایش فعالیت و ترک کردن سیگار می‌توانند به پیشگیری و/یا درمان تمام ممشکلات ادراری افراد دیابتی که به دلیل دیابت نوع 2 به وجود می‌آیند، کمک کنند.