میگرن: علائم، دلایل، محرک ها، فاکتورهای خطر و روش درمان

میگرن سومین بیماری شایع در جهان است و می توان آن را ششمین بیماری های ناتوان کننده در دنیا دانست. از مهمترین علائم میگرن سردرد ضربان دار یک طرفه و دارای شدت زیاد تا کم می باشد. این بیماری همراه با نورگریزی یا صداگریزی، حالت تهوع و استفراغ همراه می باشد که این تهوع و استفراغ امکان دارد از 24 ساعت تا 72 ساعت ادامه داشته باشد. در این مطلب می توانید اطلاعات کامل درباره میگرن چیست چه علائمی دارد، دلایل میگرن و نحوه درمان میگرن را بخوانید.

میگرن چیست؟

میگرن یک بیماری عصبی است که می تواند با سردردهای ملایم یا شدید و ناتوان کننده بروز دهد. از جمله علایم آن می توان به تهوع ، استفراغ ، مشکل در صحبت کردن ، بی حسی یا سوزن سوزن شدن و حساسیت به نور و صدا اشاره کرد که این علایم می توانند با فعالیت افزایش یابند. اصولا میگرن در بین خانواده ها وراثتی است و امکان دارد در سنین مختلف خود را نشان دهد.

بیشتر از یک سوم افرادی که میگرن دارند دارای نشانه های پیش درآمدی ( اورا : نوعی اختلالات گذرای دیداری، حسی، زبانی یا حرکتی که نشان می‌دهند سردرد به زودی شروع خواهد شد) هستند. برخی باور دارند که دلایل ایجاد میگرن ترکیبی از عوامل محیطی و ژنتیکی است. که البته دوسوم افرادی که میگرن دارند این بیماری را به ارث برده اند. امکان ابتلا به این بیماری می تواند دلایل هورمونی باشد، که پسران در سن بلوغ بیشتر از دختران میگرن می گیرند اما در کل زنان بیش از مردان از بیماری میگرن رنج می برند.

علائم میگرن

میگرن یک بیماری عصبی مزمن است. میگرن علائم و نشانه‌های مختلفی دارد که مهم‌ترین آن سردرد است. میگرن می تواند یک الی دو روز قبل از شروع با علائمی نظیر افسردگی، خمیازه های مکرر، تحریک پذیری، هوس های غذایی، خستگی یا انرژی کم، بیش فعالی و سفتی گردن همراه باشد.

امکان دارد با بروز میگرن دچار هاله شوید. هاله مرحله ایست که امکان دارد فرد بیمار با دید ،حس، حرکت و گفتار خود دچار مشکل شود. از جمله مشکلاتی که در مرحله هاله امکان دارد رخ دهد شامل:

• از دست دادن بینایی به طور موقت
• احساس خستگی یا سوزن سوزن شدن در صورت، بازوها یا پاها
•  مشکل در صحبت کردن
• دیدن اشکال، گرگرفتگی یا لکه های روشن
• حساسیت به نور، صدا و بو.
• حالت تهوع و استفراغ، ناراحتی معده و درد شکم
• از دست دادن اشتها
• احساس گرمای بسیار (با تعریق) یا سرما (با لرز)
• رنگ پوست کم رنگ (رنگ پریدگی)
• سرگیجه و تاری دید
• پوست سر حساس
• اسهال (نادر)
• تب (نادر)
• بیشتر میگرن‌ها حدود چهار ساعت طول می‌کشند، اگرچه میگرن‌های شدید می‌توانند خیلی بیشتر طول بکشند.

اما مرحله بعد از هاله مرحله حمله است. در مرحله حمله حادترین درد میگرن را فرد بیمار تجربه می کند. این مرحله می تواند با مرحله هاله دچار همپوشانی شود یعنی این دو مرحله بطور همزمان رخ دهند. مرحله حمله می تواند حتی تا چند روز طول بکشد که در افراد مختلف متفاوت است. علائم مرحله حمله میگرن شامل موارد زیر است:

• ضربان سر و احساس درد در سر
• سرگیجه یا احساس ضعف
• افزایش حساسیت به نور و صدا
•  حالت تهوع
• استفراغ
• درد در یک طرف سر، یا در سمت چپ، سمت راست، جلو یا عقب یا در شقیقه های شما

اما مراحل بیماری هنوز تمام نشده است و امکان دارد فرد بیمار پس از مرحله حمله وارد مرحله دوره شود. این مرحله شامل تغییراتی در خلق و خوی فرد می شود، که امکان دارد از سرخوشی تا خستگی دچار نوسان باشد.

اما حمله میگرنی چیزی بیشتر از یک سردرد شدید است. علائم میگرن از فردی به فرد دیگر متفاوت هستند، اما رایج‌ترین آن‌ها عبارت است از:

• سردرد شدید
• حالت تهوع
• استفراغ
• حساسیت به صدا
• حساسیت به بو
• حساسیت به نور
• تغییرات در بینایی

میگرن می‌تواند اپیزودیک یا مزمن (کرونیک) باشد. اگر 14 روز در ماه یا کمتر درد میگرن را تجربه می‌کنید، پزشکان این وضعیت را به عنوان اپیزودیک طبقه‌بندی می‌کنند.

اگر 15 روز در ماه یا بیشتر درد را تجربه می‌کنید و در بیشتر این روزها علائم دیگر میگرن را دارید، پزشکان آن را میگرن مزمن می‌نامند.

دلایل میگرن

میگرن کمی مرموز و ناشناخته است. دلیل اصلی آن همچنان نامشخص است، اما محققان چندین فاکتور موثر را شناسایی کرده‌اند که عبارتند از:

• ژنتیک
• فاکتورهای محیطی
• سطح سروتونین در بدن
• فعالیت الکتریکی در مغز

محققان به بررسی دلایل بالقوه میگرن ادامه می‌دهند.

محرک‌ های میگرن

کارشناسان بر این باورند که برخی از فاکتورهای خاص می‌توانند محرک یک دوره میگرن باشند. بهترین روش برای جلوگیری از این دوره‌ها، اجتناب از محرک‌های میگرن است. این موارد می‌تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد و بیشتر افراد مبتلا به میگرن چندین محرک دارند.

در اغلب موارد، غذاها و نوشیدنی‌ها موثر هستند، از جمله مواد غذایی محرک میگرن عبارتند از:

• الکل، به خصوص شراب قرمز
• پنیر و سایر محصولات لبنی
• شکلات
• قهوه
• گوشت‌های پخته شده
• هر غذایی که بوی تند دارد

مواد نگهدارنده و شیرین کننده‌های مصنوعی مانند آسپارتام، مونوسدیم گلوتامات که بیشتر با نام MSG شناخته می‌شود و نیترات‌ها که اغلب در گوشت‌های فرآوری شده وجود دارند، نیز محرک میگرن شناخته می‌شوند.

سایر محرک‌های میگرن به شرح زیر می‌باشند.

حذف وعده‌ های غذایی

حذف کامل یک وعده غذایی و یا نخوردن غذاهای مناسب برای هر وعده غذایی می‌تواند موجب حمله میگرنی شود.

ورزش

یک جلسه تمرینی سنگین می‌تواند محرک میگرن باشد، به خصوص اگر مدتی فعالیت چندانی نداشته‌اید.

کم آبی بدن

برای برخی از افراد، حتی کوچک‌ترین کم آبی بدن نیز می‌تواند منجر به یک حمله میگرنی شود. مقاله علائم کم آبی بدن را بخوانید.

تحریک حسی

نورهای غیرمعمول، صداهای بلند یا بوهای تند ممکن است باعث بروز میگرن شوند. چراغ قوه، نور خورشید، عطر، رنگ و دود سیگار همگی محرک‌های رایج میگرن هستند.

تغییرات هورمونی

75 درصد از زنان مبتلا به میگرن گزارش می‌دهند که حملات میگرن و علائم آن در حوالی دوره قاعدگی تشدید می‌شود. برخی دیگر دوره‌های میگرن را در دوران بارداری یا یائسگی گزارش می‌کنند. کارشناسان بر این باورند که نوسانات سطح استروژن و پروژسترون در این دوران می‌تواند باعث بروز حملات میگرنی شود.

داروهای هورمونی

داروهای ضد بارداری و درمان جایگزین هورمونی یا هورمون‌درمانی می‌توانند مخرک میگرن باشند یا علائم آن را تشدید کنند. اما گاهی اوقات، این درمان‌ها ممکن است سردردهای میگرنی را کاهش دهند.

سایر داروها

داروهای گشادکننده عروق مانند نیتروگلیسیرین، که برای درمان بیماری‌هایی مانند فشار خون بالا یا نارسایی قلبی استفاده می‌شوند، می‌توانند باعث بروز حملات میگرنی شوند.

استرس

استرس برای بیش از 70 درصد از افراد مبتلا به میگرن یک محرک جدی است. استرس عاطفی می‌تواند ناشی از مشکلات در محیط کار یا در خانه باشد و استرس فیزیکی می تواند از فعالیت بیش از حد یا فعالیت جنسی نشات گیرد. هر دو این موارد می‌توانند یک حمله میگرنی را به وجود آورند.

خواب نامنظم

خواب زیاد یا خواب ناکافی هر دو محرک میگرن هستند. اگر برنامه خواب منظمی نداشته باشید، ممکن است حملات میگرنی بیشتری را تجربه کنید.

تغییر در آب و هوا

طوفان، موج گرمای شدید و تغییر در فشار هوا می‌تواند موجب بروز حملات میگرنی شود.

زمان استفاده از صفحه نمایش

برخی از افراد متوجه شده‌اند که سپری کردن زمان زیادی در مقابل صفحه نمایش می‌تواند موجب یک حمله میگرنی شود.

فاکتورهای خطر میگرن

همه افرادی که در معرض این محرک‌های قرار می‌گیرند به میگرن مبتلا نمی‌شوند. فاکتورهای زیر می‌تواند بر خطر ابتلا به بیماری میگرن تاثیرگذار باشند:

• سن. اولین حمله میگرنی ممکن است در هر سنی آغاز شود، اما اکثر افراد مبتلا به میگرن اولین دوره خود را در دوران نوجوانی تجربه می‌کنند.
• سابقه خانوادگی. اگر یکی از اعضای نزدیک در خانواده به میگرن مبتلا باشد، خطر ابتلا به این بیماری برای افراد دیگر افزایش می‌یابد. در واقع، 90 درصد افراد مبتلا به این بیماری سابقه خانوادگی دارند. اگر یکی از والدین میگرن داشته باشد، خطر ابتلا حدود 50 درصد است. اگر هر دو والدین به میگرن مبتلا باشند، خطر ابتلا تا 70 درصد افزایش می‌یابد.
• جنسیت. در دوران کودکی، میگرن در میان مردان شایع‌تر است. پس از دوران بلوغ، زنان سه برابر بیشتر از مردان به آن مبتلا می‌شوند. خطر ابتلا به میگرن در زنان تا سن 40 سالگی افزایش می‌یابد و سپس شروع به کاهش می‌کند.

گزینه‌های درمان میگرن

دو نوع درمان اصلی برای میگرن وجود دارد: درمان حاد و پیشگیرانه.

فرد مبتلا به میگرن در طول یک دوره میگرن برای تسکین علائم و جلوگیری از بدتر شدن آن‌ها از درمان حاد استفاده می‌کند. گزینه‌ها شامل مصرف مسکن‌های بدون نسخه، داروهای تجویزی و دستگاه‌ها است. بسیاری از این دستگاه‌ها تحریکی را ارائه می‌کنند که بر سیگنال‌های الکتریکی مغز تأثیر می‌گذارد.

هدف درمان پیشگیرانه کاهش دفعات، شدت و طول دوره‌های میگرن قبل از شروع آن‌ها است. گزینه‌ها شامل داروها، روش‌ها و همچنین تغییرات سبک زندگی و رفتار درمانی است.

درمان پیشگیرانه فقط برای حدود 40 درصد از افرادی که از آن استفاده می‌کنند مؤثر است. در صورتی که این درمان موثر باشد، تا حدود 50 درصد تعداد دفعات حملات میگرن را کاهش می‌دهد.

درمان میگرن با رژیم غذایی نیز روش دیگری است که می تواند مفید باشد.

بهترین دارو برای درمان میگرن و سردرد های عصبی شدید

در صورتی استفاده از دارو و مسکن ها کاربردی هستند که میزان درد را تا 50 درصد کاهش دهند. بنا به دستورالعمل ها از داروهایی مانند توپیرامات، دیوالپروکس/والپروات سدیم، پروپرانولول و متوپرولول استفاده می شود. از داروی تیمولول هم برای پیشگیری از میگرن و کاهش بسامد و شدت حملات میگرنی استفاده می شود.

فرواتریپتان نیز جهت پیشگیری از میگرن دوران قاعدگی توصیه می شود. داروی میگرن کات در سال 1396 توسط شرکت دانش بنیان میم دارو پس از کسب مجوز از سازمان غذا و داروی جمهوری اسلامی ایران وارد بازار شد که با توجه به آمارها در طی دوره کارآزمایی بالینی 81 درصد از مصرف کنندگان به طور کامل سردرد متوقف شده است.

دارو های گیاهی درمان میگرن (درمان میگرن در طب سنتی)

پارتنولید موجود در عصاره گیاه تاناستوم بابونه گاوی، برای پیشگیری و بهبود حملات حاد میگرنی کاربرد دارد. طبق آزمایش های انجام شده پودر گیاه تاناستوم در کنترل میگرن بسیار تاثیر دارد. گیاه تاناستوم علائم میگرن مانند سردرد، استفراغ، حساسیت به نور و … را کاهش می دهد.

طب سوزنی برای درمان میگرن

طب سوزنی می تواند در درمان میگرن موثر باشد و در مراقبت های طولانی تاثیر داشته باشد. جالب است که بدانید عوارض طب سوزنی نسبت به درمان با داروهای پیشگیری، کمتر است.

جراحی

از ابزارهای پزشکی همچون بیوفیدبک و شبیه‌ ساز عصبی می توان در پیشگیری میگرن استفاده کرد. به خصوص در مواردی که استفاده از قرص و دارو ضرر داشه باشد.

همچنین بخوانید:

روش های خانگی درمان میگرن

بهترین حرکات یوگا برای درمان میگرن

زمان مراجعه به پزشک برای میگرن

اگر علائم میگرن را تجربه می‌کنید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. بعد از این که پزشک تشخیص داد که به میگرن مبتلا هستید، می‌توانید با همکاری یکدیگر محرک‌های اصلی را بیابید و بر اساس آن‌ها گزینه‌های درمانی مناسب را اتخاذ کنید.

تشخیص بیماری میگرن چگونه است؟

بیماری میگرن را می توان از روی نشانه های و علائم آن تشخیص دهید و گاهی اوقات برای تشخیص آن از آزمایش تصویربرداری استفاده می کنند. پژوهشگران در این زمینه معتقدند که افرادی که از بیماری میگرن رنج می برند آزمایش تشخیص برای بیماری میگرن را انجام نداده اند. جامعه بین الملی میگرن اعلام کرده اند که افرادی که اورا ندارند برای تشخیص این بیماری باید از معیار های 5 مرحله زیر استفاده کنند.

1. در صورتی که بیمار 5 بار و یا بیشتر دچار حمله و سردرد شد و یا در صورتی که اورا را تجربه کنند دو مرحله سردرد کافی است.
2. در صورتی که بیماری بین 4 ساعت تا 3 روز طول بکشد.
3. در صورتی که از بین (سردرد یک طرفه، زدن نبض سر، درد متوسط و شدید، تشدید سردرد یا سردردی که مانع انجام فعالیت‌های بدنی روزانه شود) دو معیار یا بیشتر را داشته باشد.
4. در صورتی که از بین (احساس تهوع و/یا استفراغ) یکی یا دو مورد در بیمار ظاهر شود.
5. در صورتی که دو مورد از موارد ( نور هراسی، احساس تهوع، یا ناتوانی در انجام کار یا مطالعه برای مدت یک روز) در شخص بیمار دیده شود. در این صورت نیاز به تشخیص بیماری وجود دارد.

افرادی که از موارد بالا 4 مورد آن را دارند، احتمال تشخیص بیماری میگرن در آن ها 92 درصد است. اما اگر تنها 3 مورد یا کمتر از موارد بالا را دارند احتمال تشخیص این بیماری در آنها 17درصد است. پیشنهاد می کنیم مقاله انواع سردرد را بخوانید.

درد میگرن چگونه احساس می شود؟

• کوبیدن
• خفقان
• ضربان دار
• سوراخ کردن
• ناتوان کننده

دردهای میگرنی می توانند دردی شدید و طات فرسا باشند که این درد تداوم دارد. درد میگرن می تواند بسیار خفیف آغاز شود ولی اگر درمان نشود می تواند تشدید شود.

دسته بندی انواع میگرن

بیماری میگرن در سال 1988 به صورت مفصل دسته بندی شد و دسته بندی جدید میگرن در سال 2004 توسط جامعه بین الملی سردرد انجام شده است. سردردهای نوع تنشی و خوشه ای از نوع اصلی سردردها محسوب می شود. میگرن ها به 7 دسته تقسیم می شوند که شامل:

1. میگرن بدون اورا (میگرن معمولی)
2. میگرن همراه اورا (میگرن کلاسیک)
3. سندرم‌های دوره‌ای دوران کودکی
4. میگرن شبکیه چشم
5. میگرن احتمالی
6. میگرن مزمن
7. از عوارض میگرن سردردهای میگرن و/یا اوراهایی می باشند که به‌طور غیر معمول طولانی می شوند، احتمال دارد با یک حمله صرع یا ضایعه مغزی همراه هستند.

سوالات متداول درباره میگرن