ققنوس چیست، نماد ققنوس چیست؟
ققنوس چیست؟
قُقنوس، عنقاء و یا (Phoenix) پرندهٔ مقدّس افسانه‌ای است که در اساطیر ایران، یونان، مصر، و اساطیر چین از آن نام برده شده است. در مورد این موجود افسانه‌ای که مرغی نادر و بدون جفت می باشد گفته میشه که ققنوس صدای بسیار دلنشینی دارد و موسیقی از آوای او بوجود آمده است و یا افسانه ای که براساس آن گفته می شود اشک ققنوس زخم را درمان می کند.
این پرنده افسانه ای بعد از هزار سال، بر توده‌ای بزرگ از هیزم بالهای خود را می گشاید و آواز می خواند و از آواز خود به وجد می آید و به این ترتیب، با بال و پر زدن به منقار خود آتشی می افروزد و با سوختن در آتش تخمی از او بوجود می آید که بلافاصله آتش گرفته و می سوزد و ققنوسی دیگر از خاکستر آن متولد می شود.
ققنوس در فرهنگ های مختلف نماد جاودانگی و عمر دوباره است. اما در کنار این نماد، ویژگی ها و خصوصیات دیگری نیز به آن نسبت داده شده است.
ققنوس نماد چیست؟
ممکن است ققنوس برای هرکدام از ما معنا و مفهوم متفاوتی داشته باشد. این پرنده اسطوره‌ای، نمادی برای توسعه درونی فردی و جمعی می باشد. خصلت چندگانگی بودن ققنوس در هر نسلی به یک شکل و شیوه نو، باعث تحرکات جمعی و فردی و حتی تجاری و اقتصادی مردم می شود.
ققنوس در واقع، یک اسطوره می باشد که در معنا و مفهوم انسانی خالص است و مخالف خشک اندیشی و کهنه گرایی و ضد جهل و نادانی است. ققنوس نماد نوزایی و بازآفرینی فردی و اجتماعی است و از نگاه دیگر نماد شخصیت های بزرگی است که توانسته اند در طول تاریخ ایجاد کننده تغییر باشند و به دلیل این ویژگی به عنوان الگو و منبع الهام بسیاری از اندیشمندان و رهبران بزرگ جهان بوده و در توسعه فرهنگی و اجتماعی جوامع رو به زوال نقش موثری داشته است.
نوسازی، تغییر و پیشرفت شخصی، یکی از زیباترین مفاهیم انسانی است که می توان آنرا در داستان زندگی ققنوس فراگرفت. ققنوس یک افسانه زیبا و در واقع راویِ افسانه‌ا‌یِ از نو ساختن است. اینکه به خودمان بنگریم و در صورت نیاز به بازنگری و تغییر، از تغییر کردن ترسی نداشته باشیم. قصه‌ی ققنوس، در حقیقت قصه‌ی خودسازی و نوزایی را برای ما تعریف می کند.
در برخی جوامع ققنوس نماد عقل کل هم دانسته می شود و سیمرغ سرانجام با تمایل برای رسیدن به کمال به آن دست پیدا می کند و فراتر از حد معمول پرندگان عادی است.
این مرغ اسطوره‌ای که از روزگار قدیم، یعنی از دوران مصر و یونان باستان، پرنده‌ای افسانه‌ای و معروف در میان عامه مردم بوده‌است، همچنان قصه‌ی خودسازی، تغییر کردن، و تولد دوباره را برای ما همچنان، تعریف می‌کند.
ققنوس در ادبیات جهان و ایران
در کتاب ها و اشعار فارسی ققنوس، پرنده ای بی نظیر است که هرگز جفتی اختیار نمی کند و تنهایی برایش یک فضیلت است. به این معنی که فهمیدن ارزش و اهمیت تنهایی خودش فضیلتی است که می‌تواند به خودسازی شما کمک کند.
در ادبیات ما، ققنوس را بسیار چشمگیر نمایش داده اند، منقار ققنوس را مانند یك نی، بلند و زیبا و خوش تراش و دارای صد حفره روی آن تصور کدره اند که هر کدام از این حفره ها دارای صدای خاصی است که هر کدام، رازی را برای ما آشكار می سازد. و در حقیقت ققنوس را پرنده ای خلاق و غیرقابل پیش‌بینی توصیف نموده است.
در افسانه های یونانی، ققنوس پرنده ی خوش عطری توصیف شده که فقط از صمغ خوشبوی درختان کهنسال تغدیه می کند و علاقه زیادی به صمغ درخت مرمکی دارد. زیرا این ماده گیاهی ویژه، او را برای زندگی طولانی مدت 500 تا هزار ساله قوی نگه می دارد.
جالب است که بدانید صمغ درخت مرمکی خواص بسیار زیادی دارد. این ماده طبیعی، طبیعتی گرم دارد و از زمان های گذشته و در فرهنگ های سنتی از آن برای درمان بیماری های تنفسی و سرماخوردگی استفاده می شده و برای آرامش و تمدد اعصاب نیز مفید است.
درافسانه های شرق دور ققنوس پرنده‌ای باشکوه و نماد زایندگی و شکوه زنانه می باشد. ققنوس با نام های مختلفی در تمدن های چین، تبت، شبه جزیره کره، تایوان، تایلند، مالزی و اندونزی شناخته می شود و از جایگاه ویژه ای برخوردار است. در فرهنگ مغولستان و بلغارستان هم ققنوس نماد زایش و خلاقیت است.
در فرهنگ اسطوره‌ای چین، ققنوس با اسم فنگ هوانگ یا پرندهٔ سرخ شناخته می شود که جنس ان از آتش است و نماد تابستان و جنوب محسوب می شود و موجب ایجاد خشکسالی می باشد.
در حقیقت در فرهنگ چین باستان، ققنوس شامل عنصر منفی و مادینگی جهان (یین) است و نماد ملکه محسوب می شود.
ققنوس در اساطیر چین، نماد شادمانی و خرسندی و نشانهٔ رضایت آسمان است و این پرنده سرخ نماد جنوب و مورد نیایش می باشد.
در برخی از نواحی مشرق زمین، ققنوس پرنده‌ای نر است که از آغاز دورانی جدید خبر می دهد. او با آتش زدن خود پایان عصر قدیم را اعلام می کند و با تولد دوباره از خاکستر پرهای خودش، عصر جدیدی را رونمایی می کند.
ققنوس پیام‌آورِ وظیفه شناسی، میهن دوستی، دفاع از قلمرو و سازگاری و فهم اطرافیان است و راست‌گویی و پرهیز از دروغ را به ما می آموزد.
در افسانه ی باغ عدن، هنگامی که حوا سیب دانایی را می‌خورد تنها حیوان بهشتی که با او و آدم درباره گناهشان صادقانه گفتگو می کند، ققنوس است.
در فرهنگ غرب، ققنوس آموزه‌ای تمثیلی از جاودانگی یک ذهن خلاق است و در حقیقت روایتی قدیمی محسوب می‌شود که از فرهنگ ایران باستان به اروپا منتقل شده است.