چرا همیشه یک طرف ماه را میبینیم
مدت زمان چرخش ماه به دور محور خود تقریباً برابر با زمان چرخش ماه به دور زمین است. از این رو، ماه همیشه همان سمت را نگه می دارد که راه ما را نشان می دهد. در طی میلیاردها سال، گرانش زمین، ماه را مجبور کرده است که همزمان با مدار خود بچرخد.
با این حال، همه چیز کمی پیچیده تر از این است. با مشاهده از زمین، به نظر می رسد که ماه به آرامی به سمت عقب و جلو حرکت می کند، به طوری که در طول ماه قمری چهره کمی متفاوت می بینیم. دو دلیل اصلی برای این وجود دارد. اولاً، مدار ماه به دور زمین بیضوی است نه دایره ای، بنابراین چرخش آن گاهی جلوتر و گاهی پشت سر حرکت مداری آن است. و دوم اینکه، محور چرخش ماه در زوایای قائمه با مدار آن به دور زمین قرار ندارد، بنابراین گاهی اوقات می‌توانیم قطب های آن را «بالا» یا «زیر» ببینیم. با گذشت زمان این بدان معناست که ما در واقع حدود 59 درصد از سطح ماه را می بینیم.
چرا ما فقط یک طرف ماه را می بینیم
پاسخ ساده این است که ما فقط یک طرف ماه را می بینیم زیرا ماه دقیقاً با همان سرعتی که به دور محور خود می چرخد به دور زمین می چرخد. ماه دائماً رو به سطح زمین است. این بدان معناست که یک “روز” کامل ماه (به معنای مدت زمانی که طول می کشد تا ماه یک بار به دور خودش بچرخد) حدود 4 هفته است. اگر ماه اصلا نمی چرخید، همه اضلاع آن را می دیدیم. تنها راه برای ما برای دیدن چنین صورت ثابتی از ماه این است که آن نیز در حال چرخش باشد.
با این حال، دلیل اصلی اینکه ماه با این سرعت دقیق می‌چرخد و ما را مجبور می‌کند فقط یک طرف آن را ببینیم، این است که ماه به طور جزر و مدی به زمین قفل شده است. قفل جزر و مدی پیکربندی پایداری است و دسترسی به آن نسبتاً آسان است، با توجه به زمان کافی، بنابراین بسیاری از قمرهای منظومه شمسی ما به صورت جزر و مدی قفل هستند، از جمله سیاره کوتوله پلوتو و بزرگترین قمر آن، شارون، که هر دو به صورت جزر و مدی به هر یک قفل شده اند.
چگونه ماه به صورت جزر و مدی برای ما ثابت می شود؟
زمانی که ماه حدود 4.5 میلیارد سال پیش شکل گرفت، بسیار سریعتر از امروز می چرخید.
گرانش زمین باعث ایجاد یک برآمدگی جزر و مدی صخره ای می شود، به این معنی که به جای یک کره تمیز، لیمویی شکل است و انتهای آن به سمت سیاره ما تنگ شده است.
در تاریخ اولیه ماه که به سرعت در حال چرخش بود، مکان آن برآمدگی مدام تغییر می کرد و به همان شیوه جزر و مد اقیانوس ما در سطح زمین جابجا می شد.
این به طور موثر به عنوان یک ترمز عمل کرد و به تدریج سرعت چرخش همراه زمین را کاهش داد تا زمانی که با دوره مداری خود به تعادل رسید. در این مرحله نیمکره روبروی ما در جای خود ثابت شد.
مدت زمانی که طول می کشد تا به دور سیاره بچرخد از جسمی به جسم دیگر متفاوت خواهد بود (فوبوس، یکی از قمرهای مریخ، به طور جزر و مدی قفل شده است و هر 8 ساعت یک بار به دور مریخ می چرخد - بسیار سریعتر از ماه زمین)، اما تا زمانی که جسم به صورت جزر و مدی قفل است، چرخش با مدت زمانی که طول می کشد تا مدار بچرخد مطابقت دارد.
چرا هرشب شکل های مختلفی از ماه را مشاهده میکنیم
اگرچه ماه همیشه همان سمت را به سمت ما نشان می دهد، حتی یک نگاه گذرا به شما نشان می دهد که از یک شب به شب دیگر به طور مداوم روشن نیست.
نکته اساسی که باید به خاطر بسپاریم این است که اگرچه ممکن است تنها کسری از ماه از نقطه دید ما روشن شود، 50 درصد کامل ماه در هر زمان روشن می شود. ما فقط نمی توانیم همیشه آن را ببینیم.
به همین دلیل است که ستاره شناسان دوست ندارند به سمت ماه رو به رو به ما به عنوان “سمت تاریک” اشاره کنند، زیرا این همیشه درست نیست. در عوض، به سمت دور ماه اشاره می کنیم .
چرخه فازهای ماه (همچنین به عنوان قمری شناخته می‌شود) از ماه جدید تا ماه کامل و دوباره برمی‌گردد، از هلال ماه ، چهارم ماه و ماه غول‌پیکر در طول مسیر می‌گذرد و تکمیل آن 29.5 روز طول میکشد.
برای خواندن مطالب علمی بیشتر کلیک کنید: