چرا انسان خواب می بیند از دید علمی و مذهبی
مطمئنم این سوال که چرا انسان خواب می بیند؟ برای همه شما پیش آمده است و از همه جالب تر اینکه خواب ها تعبیر خاص خودشان را دارند حتما بارها شنیده اید که بطور مثال کسی خواب اسب دیده و به دنبال پیدا کردن تعبیر خواب اسب می باشد . قدمت خواب دیدن بشر با قدمت بشر برابری می کند به عبارتی از زمان وجود انسان ها دیدن خواب و رویا نیز وجود داشته است. این مقاله را مطالعه کنید تا پاسخ اینکه چرا انسان خواب می بیند را دریابید.
چرا انسان خواب می بیند؟
بطور قطع نمی توان پاسخ این سوال را در این مطلب و به صورت کامل داد چرا که خواب دیدن انسان موضوعی بسیار پیچیده و مبهم است و هنوز دانشمندان به اطلاعات دقیقی درباره این اتفاق خارق العاده دست نیافته اند. ذهن انسان خواب دیدن می تواند بطور کاملا دقیق و حساب شده تصاویری را ببیند و خودش و حتی دیگران را در جایی ببیند که در واقعیت وجود ندارد! و گاهی این تصاویر ذهنی به قدری کامل و دقیق هستند که ضمیرخودآگاه انسان نیز در تشخیص واقعیت و رویا دچار اشتباه می شود. حال بیایید ببینیم که دانشمندان و بزرگان دینی در پاسخ به اینکه چرا انسان خواب میبیند چه مسائلی را مطرح می کنند.
از دیدگاه علمی دلیل خواب دیدن انسان چیست؟
در گذشته نسبت به اکنون اعتقاد به تعبیر خواب و رویا محکم تر بوده اما بخصوص مردم یونان باستان. آنها در شب های جنگ به خواب و رویایی که می دیدند اهمیت بسیاری می دادند زیرا آنها بر این باور بودند که خداوند از طریق این خواب و رویا به آنها راه پیروزی را نشان می دهد. در کتاب های مقدس مانند قرآن و انجیل در ارتباط با خواب و رویا داستان های بسیاری آمده است.
زیگموند فروید در اوایل قرن 20 در مورد خواب دیدن انسان گفت:“خواب دیدن انسان راهی ملکوتی به ضمیر ناخودآگاه او است”. فروید معتقد بود که انسان به دلیل احساسات سرکوب شده بخصوص امیال جنسی خواب می بیند. اما امروزه دانشمندان درک فروید را از خواب و رویا خیلی سطحی و پیش پا افتاده می دانند.
اما در واقع دلیل خواب دیدن انسان نوعی واکنش نسبت به افکار و فعالت هایی که در طول روز انجام می دهیم است می باشد و برخی معتقدند که خواب و یا رویای صادقه بازتاب افکار و کارهایی است که در چند روز اخیر فرد انجام داده و یا به آن فکر کرده است و این رفتار و اعمال روی ضمیر ناخودآگاه او تاثیر گذارده است.
تاثیر خواب دیدن انسان بر سلامتی!
بر اساس آزمایشی که اخیر انجام شد و دارویی به افراد بالغ دادند که اجازه نمی داد مردمک چشم آنها در خواب (REM) سریع حرکت کند تزریق کردند (زمانیکه چشم سریع حرکت کند فرد در حال خواب دیدن است) از این رو این افراد در بیداری دچار تضادهای اخلاقی شدیدی شدند. آنها به شدت عصبانی و در عین حال مضطرب بودند و قادر نبودند که بر روی موضوعی افکار خود را متمرکز نمایند علاوه بر این، نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد که هر چه فردی جوانتر باشد رویا نقش اصلی برای حفظ سلامت او دارد.
تمامی نتایج آزمایشات انجام شده در راستای اینکه چرا انسان خواب می بیند؟ چند نتیجه مشترک داشته است. تمام افراد در هر سنی خواب می بینند حتی افرادی که این موضوع را انکار می کنند زیرا همانطور که گفتیم خواب دیدن از انسان جدایی ناپذیر است. اما در واقع چه کسانی بیشتر خواب می بینند ؟
در واقع بررسی ها نشان داده که کودکان نسبت به افراد بزرگسال بیشتر خواب می بینند و همچنین نوزادان بیشتر مدت زمان خواب خود را در رویا سپری می کنند در حالیکه بزرگتر ها حدود 20% از خواب خود را رویا می بینند.
جالب است که بدانید فقط انسانها نیستند که خواب می بینند بلکه حیوانات نیز دیدن رویا در خواب را تجربه می نمایند. قطعا تا بحال دیده اید که سگی را که در خواب است دیده‌اید که دمش یا پاهایش را تکان می‌دهد؟
دانشمندان و محققانی که در این زمینه فعالیت دارند بر این باورند که تمام جانداران (انسان و حیوانات) خواب می بینند. حیوانات نیز همچون انسان ها مراحل REM و بدون REM را در خواب خود دارند.
فرایند خواب دیدن انسان ها
تحلیل فرایند خواب دیدن انسان ها
نتایج حاصل از تحقیقات نشان می دهند که خواب هر انسان 2 مرحله دارد به عبارت دیگر فردی که می خوابد دقایقی خواب سبک دارد و و سپس وارد مرحله دوم به نام IV که قبل از REM است وارد می شود. در این مرحله است که با اینکه چشم هایمان بسته است اما مردمک چشم سریع حرکت می کند. مثل این می ماند که شما با پلک های بسته مشغول دیدن فیلم هستید.
درست مثل این است که چشم ها در حال نگاه کردن به فیلمی هستند که بر روی پرده بسته پلک ها در حال نمایش است. در طول این مرحله مغز همانطور که در بیداری فعالیت می کند از خود واکنش نشان می دهد. و در این زمان است که عمل خواب دیدن اتفاق می افتد. در اینجا همانند زمان بیداری همانطور که مغز به فعالیت های روزانه عکس العمل نشان می دهد در خواب نیز واکنش نشان می دهد.
برای اینکه فرد به خواب سنگین و یا عمیق فرو برود حدود 90 دقیقه زمان لازم است.پس از سپری شدن مرحله REM مجددا این مراحل تکرار می گردد. در دوره اول این فرآیند حدود 5 دقیقه زمان می برد اما در چرخه و دوره های بعدی طولانی تر شده و به 50 می رسد. از این رو در یک شب ممکن است فرد از 20 دقیقه تا 90 دقیقه خواب ببیند.
دلیل فراموش کردن خواب چیست ؟
همه ما این اتفاق را تجربه کردیم که در خواب رویایی را دیده ایم اما زمانیکه بیدار می شویم فقط هاله ای از آن را در خاطر داریم و نمی توانید تمام آن را بخاطر بیاریم. اما واقعا دلیل این اتفاق چیست؟
فراموش کردن خواب ها امری طبیعی است و ما فقط خواب هایی را بیاد می آوریم که در بازه زمانی نزدیک به بیدار شدن می بینیم. و به محض اینکه از خواب بیدار می شویم در سدد پیدا کردن تعبیر آنها بر می آییم. ما تقریبا 95 درصد از خواب‌های‌مان را فورا بعد از بیدار شدن فراموش می‌کنیم.
بر اساس یک آزمایش علمی بر روی فرآیند خواب دیدن انسان اسکن هایی که روی افراد حین خواب انجام شد نشان داده بخش قدامی مغز که نقش اصلی را در شکل گیری حافظه دارد، حین مرحله‌ی REM (حرکات سریع چشمی) غیرفعال است؛ در همین مرحله است که ما خواب می‌بینیم. خوابی که انسان می بیند و تغییراتی که در آن زمان در مغز رخ می دهد شامل پردازش اطلاعات و ذخیره‌ی آنها که برای تشکیل حافظه لازم است نمی‌‌شود.
عالم خواب و رویا انسان از نظر اسلام
در این بخش از مقاله برای پاسخ به اینکه چرا انسان خواب می بیند به بررسی “عالم خواب و رویا انسان از نظر اسلام” می پردازیم. با استناد به آیه 4 ، 5 و 6 سوره مبارکه یوسف:
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ
«إِذْ قالَ یُوسُفُ لاَِبیهِ یا أَبَتِ إِنِّی رَأَیْتُ أَحَدَ عَشَرَ کَوْکَباً وَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ رَأَیْتُهُمْ لی ساجِدینَ*
قالَ یا بُنَیَّ لاتَقْصُصْ رُؤْیاکَ عَلى إِخْوَتِکَ فَیَکیدُوا لَکَ کَیْداً إِنَّ الشَّیْطانَ لِلإِنْسانِ عَدُوٌّ مُبینٌ *
وَ کَذلِکَ یَجْتَبیکَ رَبُّکَ وَ یُعَلِّمُکَ مِنْ تَأْویلِ الأَحادیثِ وَ یُتِمُّ نِعْمَتَهُ عَلَیْکَ وَ عَلى آلِ یَعْقُوبَ کَما أَتَمَّها عَلى أَبَوَیْکَ مِنْ قَبْلُ إِبْراهیمَ وَ إِسْحاقَ إِنَّ رَبَّکَ عَلیمٌ حَکیمٌ؛ (به خاطر بیاور)
هنگامى را که یوسف به پدرش گفت: «پدرم! من در خواب دیدم که یازده ستاره، و خورشید و ماه در برابرم سجده مى‌کنند»! گفت: «فرزندم! خواب خود را براى برادرانت بازگو مکن، که براى تو نقشه (خطرناکى) مى‌کشند، چرا که شیطان، دشمن آشکار انسان است! و این گونه پروردگارت تو را بر مى‌گزیند، و از تعبیر خواب‌ها به تو مى‌آموزد و نعمتش را بر تو و بر خاندان یعقوب تمام و کامل مى‌کند، همان‌گونه که پیش از این، بر پدرانت ابراهیم و اسحاق تمام کرد؛ به یقین، پروردگار تو دانا و حکیم است».
و همچنین روایتی از حضرت محمد(ص) اینگونه گفته شده است که:
الرُّؤْیا ثَلاثَةٌ بُشْرى مِنَ اللّهِ وَ تَحْزِینٌ مِنَ الشَّیْطانِ وَ الَّذِی یُحَدِّثُ بِهِ الإِنْسانُ نَفْسَهُ فَیَراهُ فِی مَنامِهِ
«خواب و رؤیا سه گونه است: گاهى بشارتى از ناحیه خداوند است، گاه، وسیله غم و اندوه از سوى شیطان، و گاه مسائلى است که انسان در فکر خود مى‌پروراند و آن را در خواب مى‌بیند». خواب شیطانی تعبیر ندارد، اما خواب رحمانی که جنبه بشارت دارد حتما باید خوابی باشد که از حادثه مسرت بخش در آینده پرده برمی دارد. تفسیر المیزان ج 9 ص 318
و همچنین با توجه به سوره های دیگر همچون سوره فتح که به خواب پیامبر اعظم و سوره صافات که بخواب حضرت ابراهیم علیه السلام می توان دریافت که اسلام به خواب دیدن انسان و همچنین به تعبیر و خبر از اتفاقای خوب و بد آیند اشاره ویژه نموده است.
پیرامون تعبیر خواب
اشخاص بسیار و کتاب های زیادی برای تعبیر خوای وجود دارد که همه آنها در یک مسائل با هم تفاهم ندارند بطور مثال شخصی در خواب دیده که گریه می کند و به دنبال تعبیر خواب گریه کردن می گردد و زمانیکه روایات و کتاب های مختلف را مشاهده می کند نمی توانید اشتراکی بین آنها بیابد. و دلیل تمام این تفاوت به فرهنگ و سمبل های هر کشور و دوره زمانی باز می گردد.
اما امروزه بر خلاف گذشته تحلیلگران قصد دارند که به دنیا بگویند هر انسانی بهتر از هر کس دیگری می تواند خواب خود را تعبیر کند زیرا همانطور که در ابتدا گفتیم دلیل خواب دیدن انسانها کار ها و افکاری است که در روز های اخیر درگیر آن بوده و هیچ کسی جز او به کارهای که انجام داد آگاهی ندارد.
از طرفی ما نمیتوانیم خواب هایمان را هر طوری که دلمان می خواهد تعبیر کنیم. محققان می گویند خواب و رویا یکی از ارکان اصلی برای تمرین ضمیر ناخودآگاه است در نتیجه نباید تعبیر غیر اصولی از خوابی که می بینیم داشته باشیم. از این رو سعی کنید رویاهایتان را به فال نیک بگیرید تا اتفاق های خوشی در مسیر زندگی شما قرار بگیرد.