برای قرنهاست که مردم جذب نقاشی مونالیزا شدهاند. آن را میتوان یکی از مشهورترین و شاید مشهورترین نقاشی در تاریخ هنر داسنت. لئوناردو، مونالیزا را بین 1503-19 نقاشی کرد. در آن زمان، او در فلورانس زندگی میکرد، شهری در چارچوب رنسانس.
نقاشی 30 در 21 اینچی مونالیزا اکنون در شیشهی نشکن با دیوارههای آبی زیبا آویزان شده است. این نقاشی در اتاق خاص خود در موزهی لوور قرار دارد و هر ساله، میلیونها نفر از آن بازدید میکنند. 80 درصد از بازدیدکنندگان موزهی لوور تنها برای دیدن مونالیزا میآیند. نقاشی مونالیزا، هدف اصلی سفر در قرن 21 بوده است. گرفتن سلفی با آن بسیار محبوب است.
نکات جالب در مورد نقاشی مونالیزا
در ادامه، هر انچه که لازم است در مورد مونالیزا بدانید، آورده شده است از جمله تاریخچه نقاشی، تئوریهای مرموز، نوآوریها و غیره. مونالیزا در ایتالیا با عنوان لا جوکوندا یا La Gioconda شناخته میشود.
1. توصیف منالیزا
مونالیزا در نظر مردم نمایشی از لیزا جراردینی، یک زن اشرافی ایتالیایی و همسر تاجر لباس و ابریشم – فرانچسکو دل جوکوندا میباشد. این اثر بر روی چوب سپیدار نقاشی شده است، نه بوم نقاشی.
لیزا به عنوان یک زن جوان معمولی نقاشی شده است. او یک لباس خانهی ساده همراه با روبند بر تن دارد. او در مقابل یک چشمانداز خیالی از توسکان در یک ایوان نشسته است. او در حالی که بازوانش را با دستانش گرفته است، بر روی یک صندلی نشسته و به چشمان مخاطب خیره شده است. عنبیهی چشمانش در دو طرف قرار گرفته است و همین موضوع باعث القای این حس میشود که انگار چشمانش، مخاطب را دنبال میکند.
او در تماشا حضور فعال دارد و تنها یک شی قابل تحسین نیست.
در آن زمان، رسم بر این بود که پرترهی تمام زنان نمایی از مریم مقدس باشد. لئوناردو نیز بر این سنت پایبند بود اما به روش خودش. او لیزا را همانطور که بود، نقاشی کرد؛ بدون نشانههای از ثروت و جواهراتش. هیچ نماد فیزیکی برای شناسایی آن وجود ندارد.
به نظر میرسد که نقاشی مونالیزا نمادی از صلح و هارمونی است. اما لبخند مرموز و مشهور او چی دیگری میگوید. آن یک لبخند پیچیده و کمی فریبنده است. آیا مادرانه است یا عشوهگر؟ تنها مخاطب میتواند در اینباره تصمیم بگیرد.
و نظرتان راجع به نکشیدن ابروها چیست؟ برخی از تاریخدانان میگویند که زنان کلاس بالا در دوران رنسانس اینگونه بودهاند. اما اسکن ها نشان میدهند که مونالیزا زمانی هم ابرو و هم مژه داشته است که با مرور زمان و ترمیمهای نادرست از بین رفتهاند.
2. تاریخچه نقاشی مونالیزا
لئوناردو در 1503 این ماموریت را بر عهده گرفت. در آن زمان، نقاشیهای پرتره بسیار نادر بودند. تنها شهروندان ثروتمند سفارش پرتره میداند. این پرترهها در خانوادهها به نسلهای بعدی منتقل میشدند.
لئوناردو هیچگاه از مونالیزا دست نکشید و آن را همیشه همراهش داشت. این نقاشی یک فرآیند بیوقفه و طولانی بود. یک سال پس از سال دیگر، لئوناردو تصمیم گرفت تا جزئات کوچکی را به نقاشی اضافه کند و آن را تکمیل نماید. بر روی این نقاشی در گذر زمان کار شده است.
در ان زمان، نام این پرتره لا جوگوندا بود. این تاریخدان و هنرمندی به نام جورجیو واساری بود که برای اولین بار آن را مونالیزا نامید. مونا از کلمهی بانوی من (حضرت مریم مقدس) میآید. لئوناردو هیچگاه این پرتره را به صاحبش تحویل نداد. در عوض، هنگامی که برای کار به خدمت شاه فرانسیس اول درآمد، آن را همراه خود برد.
چرا؟ یک تئوری میگوید که لیزا با جیولیانو د مدیسی، برادر لورنزو بزرگ رابطهی عاشقانه داشت. او به فرانسه نقلمکان کرده بود. شاید لئوناردو پرتره را برایش میبرد؟ داشتن رابطهی عاشقانه نشان میدهد که چرا مونالیزا تنها یک لباس خانهی جذاب که هرگز در عموم پوشیده نخواهد شد را بر تن دارد. همچنین، توضیح میدهد که چرا در پرتره حلقهی ازدواج بر دست ندارد.
یا شاید هم مونالیزا تنها سرگرمی لئوناردو بود، نقاشی مورد علاقهاش. نقاشی که طاقت جدا شدن از آن را نداشت. این تئوری است که در کتاب تخیلی در مورد لئوناردو به نام Oil and Marble مطرح میشود. پس از مرگ لئوناردو، وارثانش نقاشی مونالیزا را به فرانسیس اول فروختند. پادشاه آن را در قصر فونتنبلو نگه داشت. پادشاه لوئیز چهاردم، نقاشی را به کاخ ورسای منتقل کرد. بعد از انقلاب فرانسه، نقاشی مونالیزا به موزهی لوور منتقل شد.
3. نوآوریهای هنرمندانهی لئوناردو در مونالیزا
نقاشی مونالیزا نشانگر نوآوریهای هنرمندانهی بسیار زیادی است. اولین نکته این است که نصف طول آن، ¾ است. قبلاً پرترهها تنها به صورت نیم تنه و از پهلو بودند. این یک ژست بیحرکت بود.
لئوناردو، سر را به سمت مخاطب برمیگرداند و دستها را نیز به نقاشی اضافه میکند. این باعث میشود که نقاشی خیلی طبیعیتر و پر از حرکت به نظر برسد. لئوناردو ابتدا این تکنیک را در پرترهی Genevra de Benci که در حال حاضر در گالری ملی در واشنگتون دی سی است، بکار برد.
مونالیزا همچنین در میان اولین پرترههایی است که انگار در مقابل یک چشمانداز خیالی به کمک پرسپکتیو تخیلی نشسته است. در پشت منالیزا، چشمانداز ناشمخص و مبهم وجود دارد. منحنیهای پر از احساس مو و لباس مدل، چشمانداز پشت سرش را منعکس میکند.
سوماً، نشان دادن لبخند یک فرد در پرترههای دوران رنسانس نامعمول است. لبخند ممکن است نتیجهی تماشا کردن سرگرمی است. به گفتهی تاریخدان هنر به نام جورجیو واساری، لئوناردو برای نگه داشتن ژست مدل برای مدت زمان طولانی از نوازندههای مختلفی استفاده کرده است. چهارماً، در این نقاشی میتوان تکنیک اسفوماتو یا محوکاری که امضای لئوناردو است را دید. اسفوماتو به معنای دود است که منجر به اشکال بدون خط یا مرز به حالت دود مانند میشود.
لئوناردو عاشق رنگ روغن و فراتابی آن بود. او خشک شدن تدریجی رنگ روغن را دوست میداشت چراکه در این حین میتوانست بیشتر بر روی خطوط و سایهها کار کند. لئوناردو به منظور ترکیب رنگها و ایجاد یک کیفیت اتمسفریک از هر دو قلمو، اثر انگشت و کف دستش استفاده میکرد. او نمیخواست که اثر هیچ یک از قلموهایش محسوس باشد.
4. مونالیزا کیست؟
از نظر عموم، مدل این نقاشی همان لیزا دل جوکوندا میباشد. اما این فرضیه اثبات نشده است و تئوریهای دیگری نیز در این زمینه وجود دارند. برخی از نظریهپردازان پیشنهاد دادهاند که مدل این نقاشی یا مادر یا معشوق جوان و شاگرد لئوناردو بوده است.
برخی دیگر ادعا می کنند که مونالیزا یک پرتره ترکیبی دوجنسه از یک زن و مرد است. پرترهای از خود لئوناردو. متخصصان موزهی لوور در مورد این ادعاها اختلاف نظر دارند. در سال 2008، دانشگاه هدلبرگ بیان کرد که به پاسخی در این زمینه دست یافته است. مونالیزا همان لیزا است. در مجموعهای یادداشتهای متعلق به سال 1503، اگوستو وسپوچی، یک مقام رسمی در فلورانس مینویسد که این هنرمند در حال کار بر روی پرترهی لیزا جوکوندا است.
5. چرا نقاشی مونالیزا آنقدر مشهور شده است؟
چه چیزی باعث شهرت جهانی این پرتره از یک زن فلورانسی شده است؟ علارغم شهرتش، اکثر افراد نمیدانند که چه چیزی در وهلهی نخست باعث شهرت آن شده است. مونالیزا همیشه به این اندازه مشهور نبوده است. این نقاشی تنها زمانی به شهرت جهانی دست پیدا کرد که توسط یک کارمند ایتالیایی به نام وینچنزو پروجا که برای موزهی لوور کار میکرد، دزدیده شد.
پروجا میخواست مونالیزا را دوباره به خانهی اصلیش سعنی ایتالیا بازگرداند. او نقاشی مونالیزا را در شبی بین 20 تا 21 آگوست 1911 از روی دیوار برداشت. با اطلاعاتی که از موزهی لوور داشت، به آرامی آنجا را در حالی ترک کرد که نقاشی را زیر کتش پنهان کرده بود. خبر این سرقت به سرخط اخبار دنیا تبدیل شد. حتی برای مدتی، پیکاسو نیز مضنون بود. اگرچه، پس از بازجویی آزاد شد.
در ابتدا، لوور قاب خالی روی دیوار گالری را همانطور رها کرد. سپس، پرترهی بالداساری کاستیلیونه از رافائل را به جای آن آویزان کرد. نقاشی مونالیزا برای دو ساعت پیدا نشد. تنها زمانی جهان دوباره از وجودش آگاه شد که وینچنزو پروجا قصد فروشش در فلورانس را داشت.
این نقاشی در سراسر ایتالیا به نماشی گذاشته شد و سپس، به خانهی حقیقیش یعنی موزهی لوور بازگشت. اما بازگشتش همانند سرقتش به یک بمب خبر در سراسر جهان تبدیل شد.
6. رموز نقاشی مونالیزا
از همان زمانی که مونالیزا خلق شد، نویسندگان و محققان در مورد روشهایی که لئوناردو برای خلق این نقاشی وسوسهانگیز و مبهم بکار برده، فکر کردهاند. برخی از نظریهپردازان معتقدند که او پیامهای رمزگذاری شدهی مرموزی را برای مخاطبش باقی گذاشته است.
انسانهای معمولی، منتقدان و حتی پزشکان در این مباحث شرکت داشتهاند. آنها در مورد همه چیز گمانهزنی کردهاند – لبخندش، چشمانش (حروف داخل آنها)، شرایط فیزیکی (بارداری، مشکل کلسترول، بیماری تیروئید، دندان افتاده، فلج عصب صورت) و اشکال حیوانی کشیده شده در نقاشی.
پژوهشگر مارتین کمپ، آنها را نظریههای درهمبرهم و فانتزی بدون محدودیت مینامد. نیاز به پیدا کردن نمادهای مرموز در این ناشی به نظر میرسد که از کتاب دن براون به نام کد داوینچی الهام گرفته است. مشهورترین نظریه این است که مونالیزا، پرترهای از یک مرد است؛ یا خود لئوناردو یا شاگرد و معشوق احتمالیش، Salai که لباس زنانه پوشیده است.
7. قدیمیترین نسخهی ورکشاپ لئوناردو از مونالیزا
یک نسخهی کپی از مونالیزا در موزهی پرادو در مادرید اسپانیا وجود دارد. این نسخه در سال 2012 زمانی کشف شد که نقاشی پاک شد و پسزمینهی سیاه آن از بین رفت. این نقاشی به عنوان اولین نسخهی کپی از مونالیزا شناخته میشود.
پیش از ترمیم، نقاشی به عنوان یک نسخهی کپی ناشناس دستهبندی شده بود. اما زمانی که پرادو آن را ترمیم کرد، پسزمینه آشکار شد. بعد از آن بود که این نقاشی به عنوان قدیمیترین نسخهی ورکشاژ لئوناردو در نظر گرفته شد.
تجزیه و تحلیل علمی باعث شد تا تاریخدانان به این نتیجه برسند که این اثر توسط هنرمندی در ورکشاپ لئوناردو، احتمالاً شاگردش Salai یا Melzi نقاشی شده است. هنرمند احتمالاً در کنار لئوناردو نشسته و کارش را دقیقاً کپی کرده است.
تمام ریزهکاریهای انجام گرفته در مونالیزای لئوناردو دقیقاً در این نسخهی کپی نیز تکرار شده است. از آنجایی که پاک شده است، این نسخه از مونالیزای اصلی کمی روشنتر است.
8. آیا لئوناردو، مونالیزای دیگر هم نقاشی کرده است؟
آیا میدانستید که برخی از تاریخدانان بر این باور هستند که مونالیزای موزهی لوور، کپی از یک نسخهی قبلی است؟ نقاشی دیگری از همان زن، لیزا دل جوکوندا حدود یک دهه یا بیشتر از نسخهی لوور وجود دارد. آیا این اثر پیش درآمد لئوناردوست؟
این نقاشی هم چهره در ابتدا مونالیزای آیزل ورث نامیده میشد. آیزل ورث نام استودیویی است که هیو بلیکر خبره، نقاشی را در یک خانهی اربابی نگاه میداشت. د رحال حاضر این اثر با نام مونالیزای قبلی شناخته میشود.
صاحب این نقاشی، یک تاجر سوئیسی است. اگرچه، اختلاف نطری در زمینهی مالکیت آن بین دادگاه ایتالیا و خانوادهی انگلیسی وجود دارد. این دو اثر شباهت بسیار زیادی با یکدیگر دارند؛ با این وجود، مونالیزای قبلی تمیز شده است. لئوناردو اغلب از بسیاری از شاهکارهایش، دو نسخه خلق میکرد.
تاریخدان هنر دورهی رنسانس، واساری، این مونالیزا را یک اثر ناتمام میداند در حالی که مونالیزای لوور حداقل به نظر کامل میرسد. نسخهی آیزن ورث دارای ستون است. همین ستونها در طرح اولیهی رافائل از مونالیزا که پس از بازدید از استودیو لئوناردو و دیدن این نقاشی انجام گرفت، نیز وجود دارند.
اما اکثر متخصصان اثار داوینچی معتقدند که مونالیزای آیزن ورث تنها یکی دیگر از نسخههای کپی از مونالیزای اصلی است.
9. تاثیر مونالیزا
مونالیزا تاثیر بسیار زیادی بر سایر هنرمندان دورهی رنسانس از قبیل رافائل، میکلانژ، فیلیپینو لیپی و آندره دل سارتو داشته است. نقاشی مونالیزا تنها یک پرتره نیست. نوآوری لئوناردو موجب ایجاد ترندهای جدید در نقاشی پرتره شد که تا دههی 1800 نیز ادامه داشت.
10. منتقدان نقاشی مونالیزا
همه طرفدار نقاشی مونالیزا نیستند. این نقاشی بارها مورد حمله قرار گرتفه است. در سال 1956، خرابکاری به طرف این اثر اسید پرتاب کرد. فرد دیگری به سمت آن سنگ پرتاب کرد و به ابروی سمت چپ مونالیزا آسیب زد. شواهد و مدارک بسیار زیادی از آسیبهای وارد شده بر این اثر هنری وجود دارد.
در سال 1974، فردی به سمت آن اسپری رنگ پاشید. در سال 2009، یک ماگ قهوه به سمت نقاشی پرتاب کرد. شیشهی محافظ جلوی این دو حملهی آخر را گرفت. امیدوارم که شما از راهنمای ما در مورد نقاشی مونالیزا لذت برده باشید.