بیوگرافی محمدرضا شجریان،معرفی آثار و ماجرای ازدواج دومش ایشان

«بیوگرافی محمدرضا شجریان و ماجرای ازدواجش دومش و اخباری جدید از وضعیت وی»

زندگینامه محمدرضا شجریان

زندگینامه محمدرضا شجریان

محمدرضا شجریان در تاریخ 1 مهر سال 1319 در شهر مقدس مشهد به دنیا آمد. وی از همان دوران کودکی خواندن را با لحن کودکانه آغاز نمود. پدرش یکی از قاریان خوش صدا در دوره خود بود از این رو محمدرضا شجریان نزد پدرش به یادگیری خواندن قران پرداخت و توانست در مسابقهٔ تلاوت قرآن کشوری سال ۱۳۵۶ ، رتبهٔ نخست را به دست آورد.

صدای محمدرضا شجریان برای اولین بار در سال 1331 از رادیو خراسان پخش شد. وی برای ادامه تحصیلاتش به دانش سرای مقدماتی شهر مشهد رفت و پس از کسب مدرک دیپلم در دانش سرای عالی، در آموزش و پرورش استخدام شد و به تدریس پرداخت و همزمان ساز سنتور را نزد جلال اخباری آموخت. محمدرضا شجریان پس از مدت زمانی تدریس و مدیریت مدارس در سال ۱۳۴۷ به وزارت منابع طبیعی انتقال یافت.

در سال ۲۰۱۰ رادیوی عمومی ملی (NPR) محمدرضا شجریان را یکی از ۵۰ صدای برتر جهان معرفی کرده‌ است. روزنامهٔ ونکوورسان او را یکی از مهم‌ ترین هنرمندان موسیقی جهان خطاب نموده است.

شجریان در ایران ملقب به خسرو آواز ایران می‌باشد و همچنین سایت انجمن آسیا وی را پرآوازه‌ ترین هنرمند موسیقی اصیل ایرانی، لقب افسانهٔ موسیقی شرق را پس از برگزاری کنسرت شجریان در ونکوور کانادا، گلوب اند میل به او نسبت دادند.

محمد رضا شجریان در بستر بیماری در بیمارستان جم تهران در تاریخ 17 مهر سال 1399 در سن 80 سالگی درگذشت. نماز میت بر پیکر ایشان در بهشت زهرای تهران خوانده شد و سپس پیکر او به مشهد انتقال داده شد و در روز شنبه 19 مهر در جوار آرامگاه حکیم فردوسی به خاک سپرده شد.

خوانندگان مشهور و پر آوازه ای همچون : ایرج بسطامی، حسام‌الدین سراج، حمیدرضا نوربخش، علی جهاندار و پسرش همایون از شاگردان استاد شجریان هستند.

ماجرای ازدواج دوم محمدرضا شجریان

در سال 1340 محمدرضا شجریان در سن 21 سالگی با فرخنده گل‌افشان ازدواج کرد. و حاصل این ازدواج 3 فرزند دختر به نام های فرزانه (راحله)، افسانه و مژگان و یک فرزند پسر به نام همایون که امروزه همه ما با صدای خوش او آشنایی داریم.

عکس محمدرضا شجریان و همسر اولش فرخنده گل افشان

اما پس از 31 سال زندگی مشترک ایشان و فرخنده گل‌افشان تصمیم به جدایی گرفتند و در سن ۵۳ سالگی (1371) با کتایون خوانساری که ۲۶ ساله سن داشت و حدودا 23 سال از خودش کوچکتر ازدواج کرد. حاصل ازدواج دوم او پسری به‌ نام رایان است که در سال ۱۳۷۶ در کانادا متولد شده‌ است.

عکس محمدرض شجریان به همراه همسر دومش و فرزندش رایان

دلیل حذف ربنای محمدرضا شجریان از صدا و سیما

ربنای استاد شجریان که هر همین سال های اخیر در ایام ماه مبارک رمضان از صدا و سیما پخش می شد برای اولین بار در سال ۱۳۵۸ و مناجات مثنوی افشاری را به صورت بداهه و بدون تمرین خواند.

جالب است که بدانید او ربنا را صرفا فقط برای آموزش به هنرجویان خود خواند و قصد داشت تا بهترین آن را در ماه رمضان برای افطار پخش کنند اما رادیو همان اجرای خودش را پخش کرد و این دعا به مدت سی سال از اصلی‌ترین برنامه‌های رادیو در ماه رمضان بودند. مادر شجریان در سال 1382 درگذشت و وی در مراسم ختم مادرش مجددا پس از گذشت ۳۰ سال، دعای ربنا را خواند.

محمدرضا شجریان پس از دهمین دورهٔ انتخابات ریاست جمهوری ایران، از عزت‌الله ضرغامی طی نامه ای خواست تا از پخش آثار او در صدا و سیما خودداری کند. وی گفت: «سرودهایی که خوانده به‌ ویژه سرود ایران، ای سرای امید متعلق به سال‌های ۱۳۵۷ و ۱۳۵۸ بوده و هیچ ارتباطی با شرایط کنونی ندارد».

از انجایی که سازمان صدا و سیما هیچ نقشی در تهیه این آثار محمدرضا شجریان نداشته و به حکم قانون و شرع از این سازمان خواسته صدا و آثار او را در هیچ‌ یک از واحد های رادیو و تلویزیون پخش نکند. اما دعای «ربنا» و «مناجات افشاری» خود را به ملت ایران تقدیم  می کنم و و تاکید کرد حساب این دو اثر از بقیه آثارش جداست.

صدا و سیما عده‌ای از مدیران صدا و سیما نیز پس از شکایت وی اعلام کردند که دیگر حتی دعای ربنای ایشان را هم پخش نمی‌ کنیم. محمدرضا شجریان تک‌ آهنگ زبان آتش را با آهنگ‌سازی خودش و تنظیم مجید درخشانی و شعر فریدون مشیری در همین دوره به حمایت از معترضان و در پی اعتراضات سال ۱۳۸۸ منتشر کرد.

شایعه سرطان کلیه محمدرضا شجریان

محمدرضا شجریان برای عرض تبریک نوروز سال 95 ویدئویی را با چهره ای شکسته و موهای تراشیده منتشر نمود از این رو برخی سایت‌ ها از ابتلای او به سرطان کلیه خبر دادند.

محمدرضا شجریان در آن ویدئو چنین گفت :

خود من هم با یک میهمان ۱۵ ساله‌ای سال‌ هاست که آشنا هستم و دوست شدیم با همدیگر و الآن هم من به خاطر همان اینجا ایستاده‌ام و طبق دستور ایشان موهای سرم را هم کوتاه کردم و بچهٔ حرف‌ گوش‌ کنی شدم.

چند وقت دیگر هم در این‌جا هستم، چون آرامش خوبی دارم و خیلی راحتم این‌جا، برای این‌که با این میهمان بتوانیم به تفاهم برسیم ان‌شاءالله. به تفاهم که رسیدیم، راه می‌افتم می‌آیم به سراغ شما هم‌میهنان عزیزم و کارهای هنری‌ام را دنبال خواهم کرد.

پس از مشاهده این ویدئو تمامی طرفداران و علاقه مندان استاد بسیار متاسر شدند و بهرام بیضایی نیز همینطور و از اینرو شعری را برای شجریان سرود که در زادروزش 1 مهر ماه به استاد تقدیم کرد :

«روز غم باز به نوروز افتاد——-دشمن عشق چُو پیروز افتاد!»

علاقه محمدرضا شجریان به هنر خوشنویسی

وی 6 سال پس از ازدواجش به تهران مهاجرت کرد و در کلاس اسماعیل مهرتاش ثبت نام کرد. و از آنجایی که علاقه ای به خوش نویسی داشت جهت یادگیری این هنر نزد ابراهیم بوذری در انجمن خوشنویسان رفت در نهایت در سال ۱۳۴۹، درجهٔ ممتاز را در خوشنویسی به دست آورد.

چرا محمد رضا شجریان نام سیاوش بیدگانی را برای خود انتخاب نمود؟

تا قبل از سال 1350 محمدرضا شجریان با نام مستعار سیاوش بیدگانی با رادیو همکاری می کرد اما از آنجایی که پدرش می‌ خواست خانوادهٔ آن‌ ها بیشتر با قرائت قرآن و چهرهٔ مذهبی شناخته شوند. اما بعد از سال 50 پدرش اجازهٔ استفاده از نام اصلی‌اش را داد.

نحوه ورود محمدرضا شجریان به وادی هنر خوانندگی

در سال 1350 با فرامز پایور آشنا شد و نواختن ساز سنتور را نزد او ادامه داد. و یکسال بعد با نورعلی خان برومند آشنا شد و از او شیوه آوای سید حسین طاهر زاده را آموخت. و شیوه‌ های تصنیفخوانی را نزد عبدالله دوامی فراگرفت و به همراه محمدرضا لطفی، ناصر فرهنگ‌ فر، حسین علیزاده، جلال ذوالفنون و داوود گنجه‌ای، به عضویت مرکز حفظ و اشاعهٔ موسیقی به سرپرستی داریوش صفوت درآمد.

تصنیف ( مگه نه) از اولین تصنیف‌ های استاد شجریان است که به زبان محاوره‌ای می‌ باشند در همان دوران اجرا شد. در سال ۱۳۵۴ در جشن هنر شیراز اجرای زندهٔ راست‌ پنجگاه به‌ همراه محمدرضا لطفی و ناصر فرهنگ‌فر با استقبال جمعی از هنرمندان رو به رو شد. که بعدها در یک آلبوم موسیقی با همین نام منتشر شد.

محمدرضا شجریان در اسفند ماه سال ۱۳۵۷ شرکت دل آواز را بنیان‌ گذاری کرد. و در همان سال بود به دلیل پخش آهنگ‌ های مبتذل و تشویق به فرهنگ کاباره‌ای و اعتقادات مذهبی وی دیگر با سازمان‌ های دولتی (مثل رادیو) همکاری نکرد.

همکاری محمدرضا شجریان با شهرام ناظری

در دهه 50 محمدرضا شجریان و شهرام ناظری آواز خواندن را در چند آلبوم مشترک از کانون چاووش بر عهده گرفتند که محتوای بیشتر آن‌ها انقلابی و میهنی بود. چاووش ۲ که شامل دو سرود بسیار معروف شب‌نورد (برادر نوجوونه، با صدای شجریان) و آزادی (آن زمان که بنهادم، با صدای ناظری) یکی از بهترین آلبوم های مشترک شجریان و ناظری است.

شجریان در مصاحبه با بی‌بی‌سی گفته بود که در آن زمان زیاد انقلابی نبوده (هرچند دولت قبلی را نیز قبول نداشته)، اما چون دوستان او (اعضای کانون چاووش) فعالیت انقلابی داشتند او نیز با آن‌ ها همکاری کرده.

در ماه آذر سال ۱۳۵۸ در دانشگاه ملی کنسرت گروه شیدا با آواز شجریان و به سرپرستی لطفی، چاووش ۶ (امروزه با نام سپیده شناخته می‌شود) می‌باشد با محتوای انقلابی اجرا شد.

همکاری محمدرضا شجریان و استاد پرویز مشکاتیان

محمدرضا شجریان همکاری خودش را با پرویز مشکاتیان در اوایل دهه 60 آغاز کرد و آلبوم‌ هایی همچون بیداد، آستان جانان، سرّ عشق (ماهور)، نوا، دستان، گنبد مینا، دود عود، جان عشاق و قاصدک حاصل این همکاری می باشد. در همین دوره بود که توانست به همراه گروه عارف به سرپرستی مشکاتیان کنسرت‌ هایی را در خارج از ایران اجرا کند.

آلبوم بیداد به دلیل اینکه بیانگر شرایط اجتماعی و سیاسی آن دوره بود بسیار مورد استقبال شنواندگان قرار گرفت حتی خود استاد شجریان در مصاحبه ای که با بی بی سی داشت گفت که این اثر بیانگر اعتراض آن‌ها به آن شرایط و پیگیری وعده‌ های عمل نشده توسط حکومت است.

در اوایل دهه 70 آخرین همکاری شجریان با مشکاتیان آلبوم قاصدک بود اجرا شد اما هیچگاه به صورت رسمی و با کیفیت مناسب به بازار نیامد.

همکاری محمدرضا شجریان با داریوش پیرنیاکان

در سال ۱۳۷۰ بود که محمدرضا شجریان کنسرت‌هایی را در تور اروپا و آمریکا را با همکاری داریوش پیرنیاکان، مرتضی اعیان و جمشید عندلیبی برگزار کرد. آلبوم‌ های پیام نسیم، دل مجنون و سرو چمان حاصل این اجراها می‌ باشند.

اولین همکاری محمدرضا شجریان و پسرش همایون شجریان

اولین آلبوم منتشر شده از همکاری محمدرضا شجریان با پسرش، همایون شجریان آلبوم یاد ایام بود که در سال ۱۳۷۴ انتشار یافت.

عکس همایون شجریان به همراه پدرش

عکس جدید محمدرضا شجریان

فعالیت های محمدرضا شجریان در دهه 70

در سال 1371 : همکاری با گروه آوا و انتشار آلبوم آسمان عشق.

در سال 1372 : به کمک محمدرضا لطفی و مجید خلج در قالب آلبوم چشمه نوش که به کنسرت پاریس مربوط می شد را منتشر نمودند. و چندی بعد آلبومی که در دهه 60 به همکاری پرویز مشکاتیان به نام آلبوم جان عشاق و گنبد مینا را منتشر نمود. پس از آن آلبوم رسوای دل با همکاری گروه آوا منتشر نمود.

محمدرضا شجریان در سال ۱۳۷۵ : در آلبومی تحت عنوان در خیال  با آهنگ‌ سازی مجید درخشانی همکاری کرد.

محمدرضا شجریان در سال ۱۳۷۶: با همکاری محمدرضا لطفی، عبدالنقی افشارنیا و همایون شجریان آلبوم‌ های معمای هستی و عشق داند که مربوط به بداهه‌ خوانی و بداهه‌ن وازی به همراه محمدرضا لطفی در سال ۱۳۵۹ بود، منتشر نمود در همان سال بدو که آلبوم شب وصل با همکاری داریوش طلایی، سعید فرج‌ پوری و همایون شجریان رانه بازار شد.

شجریان در سال ۱۳۷۷: با آهنگ‌ سازی کیهان کلهر که بر اساس موسیقی مقامی شمال خراسان با آواز محلی است توانست آلبوم شب، سکوت، کویر را منتشر نماید که برای تهیه آن از برخی ساز های محلی نیز استفاده نمودند. در این آلبوم ها نیز حاج قربان سلیمانی در این اثر به هنرمندی نمود. وی در همان زمان بار دیگر با گروه آوا همکاری کرد که حاصل آن دو آلبوم آهنگ وفا و آرام جان بودند.

محمدرضا شجریان در سال ۱۳۷۸: جایزه پیکاسو را از طرف سازمان یونسکو دریافت کرد. و با همکاری حسین یوسف‌ زمانی موفق به انتشار آلبوم بوی باران شد.

محمدرضا شجریان در سال ۱۳۷۹: با حسین علیزاده، کیهان کلهر و پسرش همایون شروع به همکاری نمود و این همکاری تا اوایل دهه ۱۳۸۰ ادامه داشت که آلبوم زمستان (بر اساس شعر زمستان اثر مهدی اخوان ثالث) اولین آلبوم حاصل این همکاری است که در سال ۱۳۷۹ به صورت زنده در کالیفرنیا، اجرا و ضبط شد و سپس به بازار عرضه شد.

محمدرضا شجریان و جایزه گرمی

آلبوم بی تو بسر نمی‌ شود و فریاد محمدرضا شجریان نامزد جایزه گرمی شدند. این دو آلبوم که در سال ۱۳۸۱ با همکاری حسین علیزاده، کیهان کلهر و همایون شجریان تهیه شد.

کنسرت محمدرضا شجریان برای کمک به زلزله زدگان بم

زمستان سال ۱۳۸۲محمدرضا شجریان به همراه حسین علیزاده، کیهان کلهر و همایون شجریان   یک کنسرت برای کمک به زلزله زدگان بم با نام هم‌ نوا با بم در تهران برگزار کردند که کل درآمد حاصل از فروش دی وی دی این کنسرت را به پروژهٔ باغ هنر بم که خودش موسس آن بود اختصاص داد.

تاسیس گروه شهناز توسط محمدرضا شجریان

در سال 1387 محمدرضا شجریان گروه موسیقی شهناز را بنیانگذاری نمود که انتخاب این نام به افتخار نوازنده نامی تار آن گروه که جلیل شهناز بود. مژگان شجریان (دختر او) و مجید درخشانی (نوازنده تار و سه تار) از نوازندگان این گروه بودند.

از خصوصیات این گروه موسیقی استفاده از ساز هایی است که توسط خود استاد شجریان ابداع شده که می توان آن را به راحتی جایگزین برخی از سازه های غربی نمود.

سازهای ابداعی محمدرضا شجریان

جالب است که بدانید محمدرضا شجریان مبدع چند ساز جدید به نام های صراحی، شهر آشوب، ساغر، کرشمه، سبو در موسیقی ایرانی است. او از ساز های ابداعی خودش در 18 اردیبهشت سال ۱۳۹۰ در نمایشگاه بهارخانه هنرمندان تهران بطور رسمی رو نمایی کرد.

ساز های ابداعی استاد شجریان مورد انتقاد ، منتقدانی همچون جلال ذوالفنون، جمال سماواتی، حسین علیزاده، داریوش طلایی قرار گرفت. سجاد پورقناد در نشستی با موافقان سازهای ابداعی شجریان، به نقد این سازها پرداخت.

نام اثار و آلبوم های محمدرضا شجریان

در این بخش به می توانید نام تمامی آثار استاد شجریان را مشاهده نمایید برخی از این آلبوم ها با همکاری افرادی همچون شهرام ناظری یا همایون شجریان تهیه شد.

چهره به چهره ، گلبانگ شجریان ، چاووش ۱ (به یاد عارف) ، چاووش ۲، چاووش ۳، چاووش ۶ (سپیده)، چاووش ۷ ، چاووش ۹ (جان جان) ، راز دل (خون جوانان وطن) ، خلوت‌گزیده ، انتظار دل ، پیوند مهر ، آستان جانان ، سرّ عشق (ماهور) ، بیداد ، نوا (مرکب‌خوانی) ، دستان ، دود عود ، ساز قصه‌گو و کنسرت بزرگداشت حافظ ، پیام نسیم ، دل مجنون ، سرو چمان ، آسمان عشق ، دلشدگان ، دیلمان، رباعیات خیام ، چشمهٔ نوش ، بهاریه ، یاد ایام ، جان عشاق ، گنبد مینا  ،پیغام اهل دل (همایون‌مثنوی) ، در خیال، رسوای دل ، عشق داند
شب وصل، معمای هستی ، شب، سکوت، کویر ، آهنگ وفا ، آرام جان ، بوی باران ، زمستان است ، بی تو بسر نمی‌شود ، فریاد ، هم‌نوا با بم ، جام تهی ، ساز خاموش ، سرود مهر ، غوغای عشق‌بازان ، کنسرت محمدرضا شجریان و گروه آوا ، آه باران ، زبان آتش ، رندان مست ، مرغ خوش‌خوان، کنسرت محمدرضا شجریان و گروه شهناز در دبی، کنسرت محمدرضا شجریان و گروه شهناز (رندان مست و مرغ خوش‌خوان) ، رنگ‌های تعالی، طریق عشق

جوایز و قدردانی از استاد شجریان

در این بخش از زندگینامه محمدرضا شجریان به شرح جوایز دریافتی ایشان و قدردانی هایی که از ایشان صورت گرفته می پردازیم.

• نامگذاری یک خیابان به نام «محمدرضا شجریان»

در فروردین سال 1398 با موافقت شورای شهر تهران، بلوار فلامک جنوبی و شمالی در که در منطقه 2 تهران واقع شده به محمدرضا شجریان تغییر نام پیدا کرد. که با مخالفت برخی ار جناح ها مواجه شد.

• جایزه بنیاد آقاخان

جایزه بنیاد آقا خان در تاریخ ۱۱ فروردین ۱۳۹۸ در جشنواره سالانه موسیقی بنیاد آقاخان در شهر لیسبون پرتغال به شجریان اهدا شد. اما استاد نتوانست در آن مراسم حضور پیدا کند و دخترش وی ، مژگان شجریان به نیابت از پدر این جایزه را دریافت نمود.

• نشان عالی هنر برای صلح

در پنجمین جشنواره بین‌المللی «هنر برای صلح» که در شهریور ۱۳۹۶ برگزار شد نشان عالی هنر برای صلح سال ۱۳۹۶ به محمدرضا شجریان و ۳ هنرمند دیگر اهداء شد.

• نشان شوالیه

تا به حال دونفر از خوانندگان ایرانی موفق به دریافت این جایزه شدند و آن هم استاد شجریان و شهرام ناظری هستند. محمدرضا شجریان این جایزه را دوم تیر ماه 1393 از سفیر فرانسه در سفارتخانه فرانسه در ایران دریافت نمود.

• دریافت جایزه بیتا

در دانشگاه استنفورد آمریکا مراسمی با نام «سومین سال بزرگداشت ادب و هنر پارسی» در تاریخ جمعه ۲۸ آبان ماه ۱۳۸۹ برگزار شد که طی آن سومین جایزه بیتا به محمدرضا شجریان به دست بنیان‌ گذارش بیتا دریاباری تقدیم شد.

• جوایز یونسکو و گرمی

از آنجایی که این جایزه هر پنج سال به هنرمندی که برای شناساندن فرهنگ و هنر کشورش می‌کوشد اهدا می‌شود در نتیجه در سال ۱۳۷۸ این جایزه به همراه دیپلم افتخار به محمدرضا شجریان تعلق گرفت.

وفات استاد محمدرضا شجریان 

استاد محمد رضا شجریان به دلیل بیماری چندین ماه در بیمارستان بستری شدند. ایشان در بیمارستان جم در روز پنجشنبه 17 مهرماه سال 1399 دار فانی را وداع گفت. با خبر درگذشت ایشان بسیاری از مردم و هواداران ایشان در مقابل بیمارستان جم گرد هم آمدند و نوای مرغ سحر را زمزمه می کردند. برطبق وصیت استاد شجریان پیکر ایشان به مشهد انتقال داده شد اما نماز میت بر پیکر ایشان در بهشت زهرای تهران برگزار شد. پس از انتقال پیکر استاد شجریان به مشهد، مراسم خاکسپاری در روز جمعه ساعت 8 صبح به همراه خانواده ایشان و ماموران و مقامات امنیتی در طوس و در کنار آرامگاه حکیم فردوسی انجام شد و پیکر ایشان به خاک سپرده شد.