بیماران دیابتی گاهی اوقات از بالا بودن سطح قند خون صبحگاهی خود تعجب می‌کنند. سطح بالای قند خون در صبح می‌تواند ناشی از تغییرات بدن و واکنش‌هایی باشد که در هنگام خواب رخ می‌دهد. یکی از دلایل احتمالی آن می‌تواند «پدیده داون یا سپیده دم» باشد.
اگر فردی دیابتی است و به طور پیوسته سطح قند خون خود را چک می‌کند، مشاهده‌ی بالا بودن سطح قند خون صبحگاهی می‌تواند نگران کننده و آزاردهنده باشد. ممکن است از خود سوال کنید که چرا اینگونه است؟ این سوال پیش می‌آید که چند ساعت قبل که خوابیده‌اید و چیزی نخورده‌اید، پس چرا قند خون بالا است؟
اول از همه، باید بدانید که آنچه به عنوان شام مصرف می‌کنید در افزایش سطح خون در طول شب تاثیرگذار است. طبق گزارش کلینیک کلیولند، از دلایل اصلی بالا بودن سطح قند خون در هنگام صبح می‌توان به خوردن میان وعده‌هایی با کربوهیدرات بالا قبل از خواب و مناسب نبودن داروهای دیابت مصرفی اشاره کرد.
این دلایل افزایش سطح قند خون صبحگاهی نتیجه تغییرات بدن و واکنش‌هایی است که در هنگام خواب رخ می‌دهد.
دلایل بالا رفتن قند خون صبحگاهی
قند خون بالا در صبح می‌تواند ناشی از یکی از دو دلیل زیر باشد:
- اثر سوموگی که هیپرگلیسمی برگشتی نیز نامیده می‌شود.
- پدیده داون یا سپیده دم که در نتیجه ترکیبی از تغییرات طبیعی بدن حاصل می‌شود.
در این مقاله نگاهی می‌اندازیم به پدیده داون و تاثیر آن بر سطح قند خون در هنگام صبح.
پدیده داون یا سپیده دم چیست؟
بدن شما از گلوکز (قند) برای تامین انرژی مورد نیاز خود استفاده می‌کند و مهم است که انرژی اضافی کافی داشته باشید تا بتوانید صبح از خواب بیدار شوید. بنابراین برای مدتی در ساعات اولیه صبح، معمولاً بین ساعت 3 تا 8 صبح، بدن شما شروع به استخراج گلوکز ذخیره شده برای آماده شدن برای شروع روز می‌کند.
در همین حین، بدن شما هورمون‌هایی ترشح می‌کند که حساسیت شما به انسولین را کاهش می‌دهد. علاوه بر این، این رویدادها ممکن است در حالی رخ دهند که دوزهای داروی دیابت که روز قبل مصرف کرده‌اید، از بین می‌روند.
همه این موارد باعث می‌شوند که سطح قند خون بدن شما در صبح (در «سپیده دم») افزایش یابد. در ادامه نظر یک متخصص از کلینیک مایو در مورد همین موضوع را بررسی می‌کنیم.
خوانندگان از دکتر ام رجینا کاسترو (MD) متخصص دیابت کلینیک مایو این سوال را پرسیدند:
پدیده داون که برخی از افراد دیابتی تجربه می‌کنند چیست؟ آیا می‌توان کاری در مورد آن انجام داد؟ دکتر رجینا کاسترو اینگونه جواب داد:
«پدیده داون که با نام اثر داون نیز شناخته می‌شود، اصطلاحی است که برای توصیف افزایش ناگهانی و غیرطبیعی سطح قند خون در صبح (سپیده دم) مورد استفاده قرار می‌گیرد. این پدیده معمولا بین ساعت 2 الی 8 صبح در افراد مبتلا به دیابت ظاهر می‌شود.
برخی از محققان بر این باورند که ترشح طبیعی هورمون‌های پادتنظیمی مانند هورمون رشد، کورتیزول، گلوکاگون و اپی نفرین در طی شب موجب افزایش مقاومت به انسولین شده و در نتیجه سطح قند خون افزایش می‌یابد. قند خون بالا صبحگاهی ممکن است ناشی از کمبود انسولین در شب قبل، مصرف ناکافی داروهای ضد دیابت یا مصرف میان وعده‌های کربوهیدرات در هنگام خواب باشد.
اگر مداوم این مشکل برای شما پیش می‌آید، قند خون خود را یکبار در طی شب یعنی حدود ساعت 2 یا 3 صبح چک کنید و این کار را چند شب ادامه دهید. نتایج را یادداشت کرده و آن را به پزشک متخصص خود ارائه دهید. این کار به پزشک کمک می‌کند تا بتواند تشخیص دهد که دلیل اصلی بالا بودن سطح قند خون در هنگام صبح ناشی از پدیده داون یا دلیل دیگری است.
آیا روشی برای جلوگیری از بالا رفتن سطح قند خون در صبح وجود دارد؟
وقتی شما و پزشک‌تان دلیل اصلی بالا رفتن سطح قند خون در طی شب را مشخص کردید (این که ناشی از اثر سوموگی یا پدیده داون است)، پزشک می‌تواند به شما تغییراتی را در جهت کنترل بهتر سطح قند خون توصیه کند.
دکتر کاسترو می‌گوید، پزشک بهترین مشاور شماست. از پزشک خود سوال کنید و او به احتمال زیاد گزینه‌هایی را برای پیشگیری یا اصلاح سطح قند خون در صبح به شما ارائه می‌دهد. این توصیه‌ها ممکن است شامل دستورالعمل‌هایی باشد که باید آن‌ها را با دقت انجام دهید. به عنوان مثال:
- قبل از خواب از مصرف کربوهیدرات خودداری کنید.
- دوز دارو یا انسولین خود را تنظیم کنید.
- داروی دیابت خود را تغییر دهید.
- زمان مصرف دارو یا انسولین خود را از زمان شام به زمان خواب تغییر دهید.
- از پمپ انسولین برای تزریق انسولین اضافی در ساعات اولیه صبح استفاده کنید.
کلام آخر
توصیه کارشناسان کلینیک کلیولند به منظور کنترل سطح قند خون در هنگام صبح به این صورت است:
- تغییر زمان یا نوع داروهای دیابت
- خوردن صبحانه سبک‌تر
- افزایش دوز صبحگاهی داروهای دیابت
- اگر انسولین مصرف می‌کنید، پمپ انسولین را در برنامه خود قرار دهید و آن را طوری برنامه‌ریزی کنید که صبح انسولین اضافی آزاد کند.
مقالات مربوط به دیابت:
