کم آبی بدن چه علائمی دارد + عوارض و درمان
کم آبی بدن وقتی رخ می دهد که شما بیشتر از مقدار آبی که دریافت می کنید، مصرف می کنید یا از دست می دهید و بدن آب یا سایر مایعات کافی برای انجام عملکرد طبیعی خود را در اختیار ندارد. اگر مایعات از دست رفته بدن را جبران نکنید، بدن شما دچار کم آبی می شود. در این نوشته در مورد علائم کم آبی بدن، دلایلی که موجب کم آبی شده و آن را تشدید می کند و همچنین مشکلاتی که کم آبی بدن ایجاد می کند صحبت می کنیم. به راههای پیشگیری و درمان کم آبی بدن نیز اشاره شده است.
هرکسی ممکن است دچار کم آبی شود، اما این وضعیت به طور خاص برای کودکان و افراد مسن خطرناک است. شایع ترین علت کم آبی بدن در بین کودکان خردسال، اسهال شدید و استفراغ است. افراد مسن به طور طبیعی حجم آب کمتری در بدن خود دارند و ممکن است به بیماری مبتلا باشند یا داروهایی مصرف کنند که خطر ابتلا به کم آبی را افزایش می دهد.
این بدان معنی است که حتی بیماری های خیلی جزئی مانند عفونت هایی که ریه یا مثانه را درگیر می کنند، می توانند منجر به کم آبی در افراد مسن شوند.
اگر در هوای گرم مقدار آب کافی ننوشید؛ به خصوص اگر ورزش های سنگین انجام می دهید، دچار کم آبی خواهید شد. معمولا کم آبی خفیف تا متوسط با نوشیدن آب یا سایر مایعات برطرف می شود، اما کم آبی شدید نیاز به مراقبت های پزشکی ویژه دارد.
فهرست مطالب کم آبی بدن
علائم کم آبی بدن
تشنگی همیشه یک نشانگر اولیه قابل اعتماد برای نیاز بدن به آب نیست. بسیاری از مردم، به خصوص افراد مسن، تا زمانی که دچار کم آبی نشوند احساس تشنگی نمی کنند. به همین دلیل نوشیدن آب در روزهای گرم یا وقتی بیمار هستید، بسیار مهم است.
علائم و نشانه های کم آبی بر اساس سن ممکن است متفاوت باشد.
علائم کم آبی در کودکان و خردسالان
- خشکی دهان و زبان
- اشک نریختن هنگام گریه
- خیس نشدن پوشک بیشتر از سه ساعت
- فرورفتگی چشم ها و گونه ها
- نقطه نرم فرورفته در بالای جمجمه
- بی حالی یا تحریک پذیری
علائم کم آبی بدن در افراد بزرگسال
- تشنگی شدید
- تکرر ادرار کمتر
- ادرار تیره رنگ
- خستگی
- سرگیجه
- گیجی
زمان مراجعه به پزشک برای درمان کم آبی
اگر شما یا یکی از عزیزانتان علائم زیر را تجربه می کند، به پزشک مراجعه کنید:
- 24 ساعت یا بیشتر اسهال داشته است
- تحری ک‌پذیر یا بی حوصله و خواب آلودتر است یا کمتر از حد معمول تحرک دارد
- نمی تواند مایعات مصرف کند
- مدفوع خونی یا سیاه دارد
دلایل کم آبی بدن
گاهی اوقات کم آبی بنابه دلایل ساده‌ای رخ می دهد: شما به دلیل مریض یا مشغول بودن آب کافی نمی نوشید یا به دلیل سفر، پیاده روی یا کمپینگ دسترسی به آب آشامیدنی سالم ندارید.
سایر دلایل کم آبی بدن عبارتند از:
- اسهال، استفراغ شدید: اسهال شدید و حاد؛ یعنی اسهالی که شدید و ناگهانی باشد؛ موجب از دست رفتن مقدار زیادی از آب و الکترولیت‌های بدن در مدت زمان کوتاهی می‌شود. اگر همراه با اسهال، استفراغ نیز داشته باشد، مایعات و مواد معدنی بیشتری از دست خواهید داد. اسهال به خصوص در کودکان بسیار شایع تر است اگر کودک شما دچار اسهال شد ابتدا روش های درمان خانگی اسهال کودکان را امتحان کنید و سپس به پزشک مراجعه نمایید.
همچنین بخوانید: چگونه از شر اسهال خلاص شویم
- تب: به طور کلی، هرچه تب بالاتر باشد، کم آبی بدن بیشتر می‌شود. اگر همراه تب، اسهال و استفراغ نیز داشته باشید شرایط بدتر می‌شود.
- تعرق بیش از حد: وقتی عرق می کنید، آب از دست می‌دهید. اگر فعالیت بدنی شدید انجام می‌دهید و مایعات از دست رفته بدن را جبران نکنید، ممکن است دچار کم آبی شوید. آب و هوای گرم و مرطوب نیز موجب افزایش مقدار تعریق و مایعات از دست رفته بدن می‌شود.
- افزایش ادرار: این می‌تواند ناشی از دیابت تشخیص داده نشده یا کنترل نشده باشد. مصرف داروهای خاص مانند دیورتیک‌ها یا داروهای کنترل فشار خون نیز می‌توانند منجر به کم آبی بدن شوند زیرا عموما باعث می‌شوند تا ادرار افزایش یابد.
همچنین بخوانید: دمنوش های گیاهی تب بر
گروه های خطر در مواجهه با کم آبی بدن
همه افراد ممکن است به کم آبی دچار شوند، اما احتمال بروز این مشکل در برخی از افراد بیشتر است:
نوزادان و کودکان
بیشترین گروهی که اسهال و استفراغ شدید را تجربه می‌کنند، نوزادان و کودکان هستند. به همین جهت مستعد کم آبی می‌ّباشند. نوزادان و کودکان در اثر تب یا سوختگی نسبت به افراد دیگر مایعات بیشتری از دست می‌دهند. کودکان خردسال اغلب نمی‌توانند به شما بگویند که تشنه هستند و همچنین نمی‌توانند خودشان نیازشان را برطرف کنند.
افراد مسن
با بالا رفتن سن، ذخیره مایعات بدن کمتر می‌شود، توانایی بدن در حفظ آب و مایعات نیز کم می‌شود و درنتیجه حس تشنگی در افراد کاهش می‌یابد. این مشکلات با ابتلا به بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت و زوال عقل و مصرف داروهای خاص تشدید می‌شوند. افراد مسن همچنین ممکن است مشکلات حرکتی داشته باشند که توانایی آن‌ها برای تامین آب مورد نیازشان را محدود می‌سازد.
افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن
ابتلا به دیابت کنترل نشده یا درمان نشده، خطر کم آبی بدن را افزایش می‌دهد. بیماری کلیوی نیز مانند داروهایی که موجب تکرر ادرار می‌شوند، خطر ابتلا به کم آبی بدن را افزایش می‌دهند. حتی یک سرماخوردگی یا گلودرد ساده نیز شما را مستعد کم آبی می‌کند زیرا وقتی بیمار هستید تمایل کمتری به غذا خوردن و نوشیدن مایعات دارید.
افرادی که خارج از خانه کار یا ورزش می کنند
وقتی هوا گرم و مرطوب است، خطر کم آبی و بیماری‌های مرتبط با گرما افزایش می‌یابد. دلیل آن این است که وقتی هوا گرم می‌شود، تعریق نمی‌تواند به مانند حالت طبیعی موجب خنک کردن بدن شود. همین امر موجب افزایش دمای بدن و نیاز هرچه بیشتر به مایعات می‌شود.
عوارض کم آبی بدن
کم آبی می‌تواند منجر به عوارض شدیدی در فرد شود، ازجمله:
- آسیب گرمایی: اگر هنگام ورزش و تعریق شدید آب کافی ننوشید، ممکن است با یک نوع آسیب گرمایی از گرفتگی عضلات ناشی از گرما تا خستگی گرمایی یا گرمازدگی دچار شوید که گاهی‌اوقات زندگی شما را تهدید خواهند کرد.
- مشکلات ادراری و کلیوی: کم آبی طولانی مدت یا مکرر می‌تواند موجب عفونت ادرار، سنگ کلیه و حتی نارسایی کلیوی شود.
- تشنج: الکترولیت‌ها مانند پتاسیم و سدیم به انتقال سیگنال‌های الکتریکی از یک سلول به سلول دیگر کمک می‌کنند. اگر تعادل الکترولیتی بدن شما از بین رود، پیام‌های الکتریکی معمول دچار اختلال می‌شوند که می‌تواند منجر به انقباض غیرارادی عضلات و گاهی‌اوقات از دست رفتن هوشیاری شود.
- کم حجمی خون (شوک هیپوولمیک): این یکی از جدی‌ترین و تهدیدکننده‌ترین عوارض کم آبی است. شوک هیپوولمیک وقتی رخ می‌دهد که حجم کم خون باعث افت فشار و کاهش میزان اکسیژن موجود در خون می‌شود.
درمان و پیشگیری از کم آبی بدن
به منظور پیشگیری از کم آبی، مقدار زیادی مایعات بنوشید و غذاهایی مصرف کنید که حاوی مقدار زیادی آب هستند؛ مانند میوه و سبزیجات. این که احساس تشنگی راهنمای نوشیدن مایعات در روز باشد، برای بیشتر افراد سالم کافی است.
اما برای افرادی که شرایط زیر را تجربه می‌کنند، نوشیدن مایعات بیشتر توصیه می‌شود:
- اسهال و استفراغ: اگر کودک شما استفراغ می‌کند و اسهال هم دارد، با شروع اولین علائم سعی کنید به او مایعات بیشتری بدهید یا از محلول آبرسان خوراکی استفاده کنید. صبر نکنید تا کم آبی رخ دهد و سپس اقدام کنید.
- تمرین های ورزشی دشوار: به طور کلی، بهتر است از یک روز قبل از ورزش کردن، آبرسانی به بدن خود را شروع کنید. تولید مقدار زیادی ادرار شفاف و رقیق نشانه خوبی است که بدن شما آب کافی دارد. در طی انجام فعالیت بدنی، در فواصل زمانی مشخص مایعات بنوشید و بعد از اتمام ورزش نیز به نوشیدن مایعات یا آب ادامه دهید.
- آب و هوای گرم یا سرد: در آب و هوای گرم و مرطوب باید به منظور کاهش دمای بدن خود و جبران مایعات از دست رفته ازطریق تعریق، آب بیشتری بنوشید. همچنین، در شرایط آب و هوایی سرد به منظور مقابله با خشکی هوا باید مایعات بیشتری مصرف کنید؛ خصوصا در مناطقی با ارتفاع زیاد.
- بیماری: افراد مسن در دوران ابتلا به بیماری‌های جزئی مانند آنفولانزا، برونشیت و عفونت های مثانه بیشتر مستعد ابتلا به کم آبی هستند. وقتی بیمار هستید حتما نوشیدن آب بیشتر را مد نظر داشته باشید.
همچنین بخوانید: