توضیح نحوه عملکرد قلب انسان به زبان ساده

قلب یک اندام شگفت انگیز است. قلب اکسیژن و خون سرشار از مواد مغذی را در سراسر بدن پمپاژ می کند تا انسان به زندگی خود ادامه دهد. این اندام به اندازه یک مشت دست در روز 100000 بار می زند (منبسط و منقبض می شود) و در هر دقیقه پنج تا شش لیتر خون یا 2000 گالن در روز را پمپاژ می کند.

قلب شما بخش کلیدی سیستم قلبی عروقی است که شامل تمام رگ های خونی می شود که خون را از قلب به بدن منتقل می کنند و دوباره به قلب بازمی گردند.

قلب چگونه خون را پمپاژ میکند

با تپش قلب، خون از طریق سیستم رگ های خونی پمپاژ می شود که به آن سیستم گردش خون می گویند. این رگ ها، لوله های عضلانی و کشسانی هستند که خون را به بخش های مختلف بدن منتقل می کنند.

خون برای حیات ضروری است. علاوه بر حمل اکسیژن تازه از ریه ها و مواد مغذی به بافت های بدن، همچنین مواد زائد بدن از جمله کربن دی اکسید را از بافت ها دور می کند. این امر برای حفظ زندگی ضروری است و سلامت تمام بخش های بدن به آن بستگی دارد.

انواع رگ های خونی

سه نوع اصلی رگ های خونی وجود دارد:

سرخرگ ها

آن ها با آئورت شروع می شوند، شریان بزرگی که از قلب خارج می شود. سرخرگ ها خون حاوی اکسیژن را از قلب به تمام بافت های بدن منتقل می کنند. آن ها چندین بار منشعب می شوند و هرچه از قلب و به سمت اندام های دورتر خون را منتقل می کنند، کوچک تر می شوند.

مویرگ ها

این ها رگ های خونی کوچکی هستند که سرخرگ ها و سیاهرگ ها را به هم متصل می کنند. دیواره نازک آن ها به اکسیژن، مواد مغذی، کربن دی اکسید و سایر مواد زائد اجازه می دهد تا از سلول های اندام ها عبور کنند.

سیاهرگ ها

این ها رگ های خونی هستند که خون را به سمت قلب بازمی گرداند. این خون مقدار اکسیژن کمتری دارد و سرشار از مواد زائدی است که باید از بدن دفع شوند. سیاهرگ ها با نزدیک شدن به قلب بزرگ تر و بزرگ تر می شوند. بزرگ سیاهرگ زبرین، سیاهرگ بزرگی است که خون را از سر و دست ها به قلب بازمی گرداند و بزرگ سیاهرگ زیرین، سیاهرگی است که خون را از شکم و پاها به سمت قلب بازمی گرداند.

این سیستم گسترده از رگ های خونی شامل سرخرگ ها، مویرگ ها و سیاهرگ ها بیش از 60000 مایل طول دارد. با این مقدار می تواند دو بار دور دنیا را طی کرد.

قلب در کجا واقع شده است و ظاهر آن چه شکلی است؟

قلب در زیر قفسه سینه، کمی به سمت چپ استخوان سینه و بین ریه ها واقع شده است.

با نگاه به بیرون قلب، مشاهده می کنید که قلب از ماهیچه ها تشکیل شده است. دیواره های عضلانی منقبض می شوند (فشرده می شوند) و خون به اندام های دیگر بدن پمپاژ می گردد. بر روی سطح قلب، عروق کرونر قرار دارند که خون غنی از اکسیژن را برای خود قلب تامین می کنند. رگ های خونی اصلی که وارد قلب می شوند عبارتند از بزرگ سیاهرگ زبرین، بزرگ سیاهرگ زیرین و سیاهرگ های ریوی.

سرخرگ های ریوی از قلب خارج شده و خون با مقدار کم اکسیژن را به ریه ها منتقل می کنند. آئورت از قلب خارج می شود و خون حاوی مقادیر زیاد اکسیژن را به سایر اندام های بدن منتقل می کند.

در داخل قلب چهار حفره توخالی وجود دارد. این حفره ها از طریق یک دیواره عضلانی به نام سپتوم به سمت چپ و راست تقسیم می شوند. سمت چپ و راست قلب خود به دو حفره بالایی به نام دهلیز تقسیم می شوند که خون را از سیاهرگ ها دریافت می کنند و دو حفره پایینی به نام بطن که خون را به داخل سرخرگ ها پمپاژ می کنند.

دهلیزها و بطن ها با یکدیگر کار می کنند، منقبض و منبسط می شوند تا خون به خارج از قلب پمپاژ شود. وقتی خون از هر یک از حفره های قلب خارج می شود، از یک دریچه عبور می کند.

چهار دریچه در قلب وجود دارد

• دریچه میترال
• دریچه سه لتی
• دریچه آئورت
• دریچه ریوی

دریچه های سه لتی و آئورت بین دهلیزها و بطن ها قرار دارند. دریچه های آئورت و ریوی بین بطن ها و رگ های خونی اصلی خروجی از قلب قرار دارند.

دریچه های قلب به مانند دریچه های یک طرفه در لوله کشی خانه ها عمل می کنند. آن ها از جریان خون در جهت اشتباه جلوگیری می کنند.

هر دریچه دارای مجموعه ای از فلپ هاست که به آن ها لت قلبی یا کاسپ می گویند. دریچه میترال دارای دو لت قلبی است؛ دریچه های دیگر هر یک سه لت دارند. لت های قلبی به حلقه ای از بافت سخت و فیبری به نام آنولوس متصل هستند. آنولوس به حفظ شکل مناسب دریچه ها کمک می کند.

لت های دریچه میترال و سه لتی نیز توسط رشته های محکم فیبری به نام طناب وتری قلب پشتیبانی می شوند. این ها مشابه با طناب هایی هستند که چتر نجات را نگه می دارند. آن از لت های دریچه تا ماهیچه های کوچک به نام عضلات پاپیلاری که بخشی از دیواره های داخلی بطن ها هستند، گسترش می یابند.

همچنین بخوانید: چرا هنگام ترس ضربان قلب زیاد می شود

قلب چگونه خون را به بدن میرساند

سمت راست و چپ قلب در هماهنگی با هم کار می کنند. الگوی توضیح داده شده در ادامه بارها و بارها تکرار می شود و موجب می گردد تا خون به طور پیوسته به قلب، ریه ها و بدن منتقل شود.

سمت راست قلب

• خون از طریق دو سیاهرگ بزرگ، بزرگ سیاهرگ زبرین و بزرگ سیاهرگ زیرین وارد قلب می شود و خون فاقد اکسیژن را از بدن به دهلیز راست قلب تخلیه می کند.
• با انقباض دهلیز، خون از دهلیز راست شما از طریق دریچه سه لتی باز به بطن راست شما جریان می یابد.
• هنگامی که بطن پر است، دریچه سه لتی بسته می شود. این کار از جریان خون به سمت عقب به دهلیزها در حین انقباض بطن جلوگیری می کند.
• همانطور که بطن منقبض می شود، خون از طریق دریچه ریوی از قلب خارج می شود، به سرخرگ ریوی و به ریه ها می رسد، جایی که اکسیژن می گیرد و سپس از طریق سیاهرگ های ریوی به دهلیز چپ باز می گردد.

سمت چپ قلب

• سیاهرگ های ریوی خون غنی از اکسیژن را از ریه ها به دهلیز چپ قلب تخلیه می کنند.
• با انقباض دهلیز، خون از دهلیز چپ شما از طریق دریچه میترال باز به بطن چپ شما جریان می یابد.
• هنگامی که بطن پر است، دریچه میترال بسته می شود. این مانع از جریان خون به عقب به دهلیز می شود در حالی که بطن منقبض می شود.
• همانطور که بطن منقبض می شود، خون از طریق دریچه آئورت قلب را ترک می کند، به آئورت و بدن می رسد.

چگونه خون از طریق ریه ها جریان می یابد؟

وقتی که خون از دریچه ریوی عبور می کند،‌ وارد ریه ها می شود. به این گردش خون ریوی می گویند. از دریچه ریوی،‌ خون به سرخرگ ریوی تا مویرگ های ریز در ریه ها می رسد.

در اینجا، اکسیژن از کیسه های هوایی کوچک در ریه ها به داخل خون می رود. در همین حال، کربن دی اکسید، محصول زائد متابولیسم از خون به داخل کیسه های هوا عبور می کند. کربن دی اکسید در هنگام بازدم از بدن خارج می شود. وقتی که خون اکسیژن دار می شود، از طریق سیاهرگ های ریوی به دهلیز چپ برمی گردد.

عروق کرونر قلبی چیست؟

مانند تمام اندام های بدن، قلب از بافتی تشکیل شده است که نیازمند تامین اکسیژن و مواد مغذی است. اگرچه حفره های قلب خود مملو از خون هستند، اما قلب هیچ گونه ماده مغذی را از این خون دریافت نمی کند. قلب منبع خون خود را از شبکه ای از سرخرگ ها به نام عروق کرونری دریافت می کند.

دو تا از عروق کرونر اصلی از آئورت در نزدیکی نقطه ای که آئورت و بطن چپ به هم می رسند منشعب می شوند:

• عروق کرونری راست دهلیز راست و بطن راست را با خون تامین می کند. به شریان نزولی خلفی منشعب می شود که قسمت پایینی بطن چپ و پشت سپتوم را با خون تامین می کند.
• شریان کرونر اصلی چپ به شریان سیرکومفلکس و شریان نزولی قدامی چپ منشعب می شود. شریان سیرکومفلکس خون را به دهلیز چپ، پهلو و پشت بطن چپ می رساند و شریان نزولی قدامی چپ، جلو و پایین بطن چپ و جلوی سپتوم را با خون تامین می کند.

این سرخرگ ها و انشعاب های آن ها خون مورد نیاز برای تمام عضلات قلب را تامین می کنند. بیماری عروق کرونر وقتی رخ می دهد که پلاک هایی در عروق کرونر انباشته شوند و مانع از رسیدن مواد مغذی مورد نیاز به قلب می شود. در چنین شرایطی، شبکه ای از رگ های خونی ریز در قلب که معمولا باز نیستند، بزرگ شده و شروع به فعالیت می کنند.

این باعث می شود تا خون در اطراف رگ های مسدود شده به سمت عضلات قلب جریان یابد و از بافت قلب در برابر آسیب محافظت کند.

قلب چگونه می تپد؟

همانطور که گفته شد دهلیزها و بطن ها با هم کار می کنند، به طور متناوب منقبض و منبسط می شوند تا خون از قلب پمپاژ شود. سیستم الکتریکی قلب منبع انرژی است که این امر را میسر می کند.

ضربان قلب شما توسط ایمپالس های الکتریکی که در مسیر خاصی از قلب حرکت می کنند، تحریک می شوند.

• ایمپالس در یک مجموعه کوچک از سلول های تخصصی به نام گره SA (گره سینوسی دهلیزی) که در دهلیز راست قرار دارد شروع می شود. این گره به عنوان ضربان ساز طبیعی قلب شناخته می شود. فعالیت الکتریکی از طریق دیواره دهلیزها پخش می شود و باعث انقباض آنها می شود.
• مجموعه ای از سلول ها در مرکز قلب بین دهلیزها و بطن ها، گره AV (گره دهلیزی بطنی) مانند دروازه ای است که سیگنال الکتریکی را قبل از ورود به بطن ها کند می کند. این تاخیر به دهلیزها زمان می دهد تا قبل از بطن ها منقبض شوند.
• شبکه His-Purkinje (هیس- پورکنج) مسیری از الیاف است که ایمپالس را به دیواره های عضلانی بطن ها می فرستد و باعث انقباض آنها می شود.

در حالت استراحت، قلب طبیعی بین 50 تا 90 بار در دقیقه می زند. ورزش، احساسات، تب و مصرف برخی از داروها می توانند منجر به تندتر زدن قلب شوند، گاهی اوقات تپش قلب به بیش از 100 بار در دقیقه می رسد.

برای مطالعه بیشتر کلیک کنید: ضربان قلب در یک دقیقه