آدرنالین چیست؛ نقش آن در بدن و چگونه ترشح می شود؟

اپی نفرین (Epinephrine) که با نام آدرنالین (Adrenaline) نیز شناخته می شود، هر دو یک انتقال دهنده عصبی و هورمون به شمار می روند. آدرنالین، نقش بسیار مهمی در پاسخ جنگ یا گریز بدن ایفا می کند. از آن به عنوان دارویی برای بسیاری از بیماری های خطرناک استفاده می شود. در این نوشته خواهیم گفت آدرنالین چیست و چه کاری در بدن ما انجام می دهد. همچنین اطلاعاتی درباره زمان ترشح آدرنالین، کارهایی که باعث افزایش آدرنالین می شود و عوارض افزایش آدرنالین در بدن، کمبود آدرنالین (خستگی آدرنالین) ارائه خواهیم داد.

اپی نفرین که با نام آدرنالین نیز شناخته می شود، هم یک انتقال دهنده عصبی و هم یک هورمون است. هورمون آدرنالین که یکی از هورمون های موثر بر خلق و خو است، توسط غدد فوق کلیوی که شبیه به کلاه هستند و بالای کلیه قرار می گیرند، تولید و ترشح می شود. آدرنالین به عنوان انتقال دهنده عصبی سیستم عصبی مرکزی بدن، یک پیام رسان شیمیایی است که به انتقال سیگنال های عصبی به سایر سلول های عصبی، ماهیچه ای و غده ای کمک می کند.

اپی نفرین به عنوان بخشی از سیستم عصبی سمپاتیک بدن، قسمتی از واکنش اضطراری به خطر به شمار می رود – واکنش جنگ یا گریز. از نظر پزشکی، واکنش جنگ یا گریز به عنوان واکنش استرس حاد شناخته می شود.

اپی نفرین مانند نوراپی نفرین و دوپامین، کاتکولامین نامیده می شود. دلیل نامگذاری آن ها، زنجیره مولکولی خاص موجود در ساختارشان است. به عنوان هورمون، اپی نفرین از نوراپی نفرین در داخل غده فوق کلیوی ساخته شده است.

نقش هورمون آدرنالین در بدن چیست؟

اپی نفرین به عنوان یک انتقال دهنده عصبی، نقش کوچکی دارد. تنها مقدار کمی از آن در سیستم عصبی بدن تولید می شود. نقش آن در متابولیسم، توجه، تمرکز، وحشت و هیجان است. سطح غیرطبیعی از آن منجر به اختلالات خواب، اضطراب، فشار خون بالا و کاهش سیستم ایمنی می شود.

عملکرد اصلی اپی نفرین در نقش آن به عنوان یک هورمون است. اپی نفرین توسط غدد فوق کلیوی در واکنش به استرس تولید می شود. این واکنش منجر به تغییراتی در بدن شده و به عنوان واکنش جنگ یا گریز شناخته می شود.

آدرنالین چه زمانی ترشح می شود؟ واکنش جنگ یا گریز چیست؟

واکنش جنگ یا گریز به واکنش بدن نسبت به یک موقعیت استرس آور از قبیل نیاز به فرار از خطر (دور شدن از سگ در حال پارس کردن) یا مواجه با خطر (سخنرانی در مدرسه یا محل کار) تلقی می شود. این عبارت برخاسته از انتخاب اجداد ما هنگام مواجه با یک موقعیت خطرناک است – ماندن و جنگیدن یا فرار کردن به یک مکان امن.

در طول واکنش جنگ یا گریز، مغز شما خطر را درک می کند. سپس، اعصاب ناحیه ای از مغز به نام هیپوتالاموس، سیگنالی را به سمت نخاع و بدن شما می فرستد. انتقال دهنده عصبی که پیام سیستم عصبی مغز را منتقل می کند، نوراپی نفرین (نورآدرنالین) است. انتقال دهنده نورآدرنالین به اندام ها و بافت های زیر می رسد و باعث این واکنش های سریع بدن می شود:

افزایش ادرنالین چه علائمی در بدن دارد

• چشم ها: مردمک ها به دلیل ورود نور بیشتر برای دیدن بهتر اطراف گشاد می شوند.
• پوست: پوست رنگ پریده می شود چراکه رگ های خونی، سیگنالی مبنی بر انتقال خون به قسمت هایی از بدن که به اکسیژن بیشتری نیاز دارند، ازجمله ماهیچه ها دریافت می کند تا این قسمت ها بتوانند بجنگند یا فرار کنند.
• قلب: قلب به منظور تحویل خون حاوی اکسیژن به قسمت هایی از بدن ازقبیل ماهیچه ها که بیشترین نیاز را دارند، سخت تر و سریع تر می زند. فشار خون نیز افزایش می یابد.
• ماهیچه ها: ماهیچه ها، جریان خون و اکسیژن بیشتری دریافت می کنند تا بتوانند با قدرت و سرعت بیشتری واکنش نشان دهند.
• کبد: گلیکوژن ذخیره شده در کبد به گلوکز تبدیل می شود تا انرژی موردنیاز بدن تامین گردد.
• مسیر هوا: تنفس عمیق تر و سریع تر می شود. مسیر هوا باز می شود تا اکسیژن بیشتری وارد خون شود و به عضلات برسد.
• علاوه بر این، انتقال دهنده عصبی نورآدرنالین به غدد فوق کلیوی که هورمون های آدرنالین (اپی نفرین) و نورآدرنالین (نوراپی نفرین) را ترشح می کنند، می رسد. این هورمون ها از طریق خون به قسمت های مختلف بدن منتقل می شوند. آن ها به چشم ها، قلب، مسیر هوا، رگ های خونی پوست و مجدداً غده فوق کلیوی می رسند. پیام ارسال شده به این اندام ها و بافت ها، ادامه واکنش تا زمان دور شدن از خطر است.

این یک توضیح ساده از واکنش جنگ یا گریز است. قسمت های دیگر سیستم عصبی و همچنین، سایر اندام ها، هورمون ها و انتقال دهنده های عصبی نیز درگیر هستند.

آمپول آدرنالین؛ چگونه اپی نفرین به عنوان دارو استفاده می شود؟

اپی نفرین مصنوعی به عنوان دارو برای درمان موارد زیر بکار می رود:

• ایست قلبی/احیای قلبی-ریوی (CPR): اپی نفرین قلب را تحریک می کند.
• جراحی چشم: اپی نفرین به گشاد شدن مردمک چشم کمک می کند.
• شوک ناشی از عفونت خون: اپی نفرین، فشار خون را افزایش می دهد.
• آسم: اپی نفرین، مسیر هوا را باز می کند و اسپاسم میر هوا را کاهش می دهد.
• آنافیلاکسی: اپی نفرین، ماهیچه های مسیر هوا را شل می کند. آن اولین پاسخ درمانی به واکنش های شدید و خطرناک آلرژیک محسوب می شود.

عوارض جانبی اپی نفرین به عنوان دارو چیست؟

عوارض جانبی اپی نفرین به صورت اسپری یا تزریقی که به مراقبت پزشکی نیاز دارد، به شرح زیر است:

عوارض جانبی اسپری اپی نفرین

• واکنش آلرژیک مانند راش پوستی، خارش یا کهیر، تورم صورت، لب و زبان.
• مشکلات تنفسی
• درد قفسه سینه
• ضربان قلب تند
• استفراغ
• فشار خون بالا
• عصبی بودن بی دلیل
• تپش قلب
• تشنج
• لرزش
• مشکل در دفع ادرار یا تغییر در میزان ادرار
• مشکل در خواب

عوارض تزریق اپی نفرین

• درد، مورمور شدن و بی حسی در دست و پا
• درد، قرمزی یا حساسیت در محل تزریق
• به علاوه پنج مورد اول فهرست شده در بخش عوارض جانبی اپی نفرین به صورت اسپری.

علائم کمبود آدرنالین در بدن (خستگی آدرنال)

چه مشکلاتی به دلیل سطح پایین اپی نفرین ایجاد می شوند؟ مشکلات سلامتی که از سطح پایین اپی نفرین حاصل می شوند، عبارتند از:

• اضطراب
• افسردگی
• سردرد
• مشکلات خواب
• پایین آمدن قند خون (هیپوگلیسمی)
• تغییر در فشار خون و ضربان قلب

عوارض افزایش آدرنالین

مشکلات سلامتی که از سطح بالای اپی نفرین حاصل می شوند، عبارتند از:

• فشار خون بالا
• ضربان قلب سریع یا نامنظم
• تعریق بیش از اندازه
• پوست سرد یا رنگ پریده
• سردرد شدید
• احساس عصبی یا پریشانی
• مصرف بیش از اندازه اپی نفرین منجر به افزایش فشار خون، سکته و مرگ می شود.
• فئوکروموسیتوم که تومور غده فوق کلیوی است.

شباهت ها و تفاوت های بین اپی نفرین و نوراپی نفرین چه هستند؟

اپی نفرین (آدرنالین)	نوراپی نفرین (نورآدرنالین)
انتقال دهنده عصبی (NT)	بله	بله، آن رایج ترین NT سیستم عصبی سمپاتیک به شمار می رود؛ بیشتر به عنوان انتقال دهنده عصبی کار می کند.
هورمون	بله، بیشتر به عنوان هورمون کار می کند.	بله
بخشی از واکنش جنگ یا گریز	بله	بله
تولید یا ترشح از	عمدتاً ترشح از غدد فوق کلیوی	عمدتاً ترشح از اعصاب
ساخته شده از	نوراپی نفرین	دوپامین
عمل بر روی	تقریباً تمام بافت های بدن	بیشتر برای افزایش و حفظ فشار خون
زمان ترشح در خون	در هنگام استرس	مستمر
مصرف دارویی	آسم شدید، آنافیلاکسی، فشار خون پایین ناشی از بیماری های شدید	شرایط اضطراری فشار خون پایین

چه کارهایی باعث ترشح آدرنالین می شود

به طور کلی هر کاری که باعث ایجاد هیجان و استرس شدید شود باعث ترشح آدرنالین می شود مانند:

• پرش از ارتفاع مثل صخره، بانجی جامپینگ
• غواصی
• رفتینگ
• چتربازی
• زیپ لاین
• دیدن فیلم ترسناک
• خوردن مقادری زیاد کافئین

سخن پایانی

اپی نفرین هم یک انتقال دهنده عصبی و هم یک هورمون است اما عمدتاً به عنوان هورمون عمل می کند. اپی نفرین که با نام آدرنالین نیز شناخته می شود، نقش مهمی در واکنش جنگ یا گریز بدن ایفا می کند. از آن همچنین به عنوان دارو برای درمان بیماری های خطرناک بسیار زیادی استفاده می شود.