پرکاری تیروئید چیست و چه علائم و عوارضی دارد + روش درمان

پرکاری تیروئید یا تیروئید پرکار یا تیروتوکسیکوز یک بیماری است و زمانی رخ می دهد که غده تیروئید بیشتر از حد نیاز بدن هورمون تولید می کند. تیروئید یک غده کوچک و پروانه ای شکل در جلوی گردن است. هورمون های تیروئید، روش استفاده بدن از انرژی را کنترل می کند؛ بنابراین، تقریباً بر تمام اندام های بدن، حتی ضربان قلب، تاثیر می گذارد. افزایش تعداد هورمون های تیروئید منجر به تسریع عملکرد بدن می شود. در ادامه خواهیم گفت پرکاری تیروئید چیست، چگونه بوجود می آید، چه علائم و عوارضی دارد و همچنین نحوه تشخیص و راه های درمان تیروئید پرکار را توضیح خواهیم داد.

پرکاری تیروئید چیست

غده تیروئید در ناحیه گردن و جلوی نای قرار گرفته است. هورمون های تولید شده توسط غده تیروئید ( T3 و T4 ) بر مواردی مانند ضربان قلب و دمای بدن و همچنین متابولیسم بدن شما تأثیر می گذارد. ترشح بیش از حد هورمون توسط تیروئید مشکلاتی را ایجاد می کند که بسته به شدت پرکاری تیروئید می تواند خفیف یا شدید باشد. پرکاری تیروئید می تواند هر کسی را درگیر کند، اما در زنان 10 برابر بیشتر از مردان است و معمولا بین 20 تا 40 سالگی رخ می دهد. پرکاری تیروئید به خصوص در زنان و افراد بالای 60 سال بسیار شایع تر از دیگران است. زنان به خصوص در طول یائسگی و بارداری دچار نوسانات هورمونی می شوند و احتمال ابتلا به پرکاری تیروئید در این زمان بیشتر است. علاوه بر سن و جنسیت عوامل دیگری نیز وجود دارند که خطر ابتلا به تیروئید پرکار را تشدید می کند مانند:

• سابقه خانوادگی بیماری تیروئید
• سابقه مشکلات تیروئید مانند گواتر
• ابتلا به دیابت نوع 1 یا نوع 2
• تشخیص اختلالات هورمونی مانند نارسایی آدرنال

از شایعترین دلایل پرکاری تیروئید بیماری گریوز است که نوعی اختلال در سیستم ایمنی محسوب می شود. درباره دیگر علل تیروئید پرکار، نحوه تشخیص و درمان تیروئید پرکار در ادامه توضیح خواهیم داد.

همچنین بخوانید: تیروئید از چی به وجود میاد

چه کسی بیشتر در معرض ابتلا به پرکاری تیروئید است؟ 

پرکاری تیروئید بیشتر در میان زنان و افراد بالای 60 سال شایع است. احتمال ابتلا به پرکاری تیروئید زمانی بیشتر است که:

• سابقه خانوادگی بیماری تیروئید داشته باشید.
• مشکلات سلامتی دیگری ازقبیل موارد زیر داشته باشید:
• کم‌ خونی پرنیشیوز، بیماری که به دلیل کمبود ویتامین B12 ایجاد می شود. 
• دیابت نوع 1 و نوع 2
• نارسایی آدرنال اولیه، اختلال هورمونی
• خوردن مقادیر زیادی از مواد غذایی حاوی ید ازجمله کتانجک
• مصرف داروهای حاوی ید
• مصرف محصولات نیکوتین دار
• بارداری در 6 ماه گذشته

آیا پرکاری تیروئید در طول بارداری مشکل ساز است؟

پرکاری تیروئید خفیف در طول بارداری معمولاً مشکل ساز نیست. اما پرکاری تیروئید شدید در طول بارداری، اگر درمان نشود، می تواند هم بر مادر و هم کودک تاثیر بگذارد. اگر پرکاری تیروئید دارید و می خواهید باردار شوید یا باردار هستید، با پزشک خود در خصوص کنترل بیماری صحبت کنید. 

عوارض پرکاری تیروئید چه هستند؟

پرکاری تیروئید درمان نشده می تواند مشکلات جدی ایجاد کند، ازجمله:

• ضربان قلب نامنظم که منجر به لخته شدن خون، سکته، نارسایی قلبی و سایر مشکلات قلبی می شوند. 
• بیماری چشمی به نام گریوز
• پوکی استخوان و مشکلات عضلانی
• سیکل قاعدگی و مشکلات باروری

علائم پرکاری تیروئید چیست؟

علائم پرکاری تیروئید از یک فرد تا فرد دیگر متفاوت است:

• کاهش وزن علیرغم افزایش اشتها
• ضربان قلب سریع و نامنظم
• عصبی بودن، حساسیت، مشکل خواب و خستگی
• لرزش دست و ضعف عضلانی
• عرق کردن و مشکل در تحمل گرما
• حرکات مکرر روده
• بزرگ شدن گردن که گواتر نامیده می شود. 

علائم جدی پرکاری تیروئید

اگر علائم زیر را دارید، همین حالا با پزشک صحبت کنید.

• خستگی یا ضعف شدید
• درد نامشخص در قسمت شکم
• از دست دادن اشتها
• راش پوستی، خارش یا کبودی
• زرد شدن پوست یا سفید شدن چشم ها که به آن زردی می گویند
• گلودرد مداوم
• تب، لرز و گلو درد مداوم

در افراد مسن، پرکاری تیروئید گاهی اوقات با افسردگی یا زوال عقل اشتباه گرفته می شود. افراد مسن ممکن است علائم متفاوتی را تجربه کنند، ازجمله کاهش اشتها یا گوشه گیری. اگر شما یا یکی از بستگانتان چنین علائمی را تجربه می کنید، بهتر است در این مورد با پزشک صحبت کنید. 

دلایل پرکاری تیروئید چیست

پرکاری تیروئید دلایل مختلفی دارد، ازجمله:

• بیماری گریوز
• ندول های تیروئید بیش فعال
• التهاب غده تیروئید به نام تیروئیدیت
• ید بیش از اندازه
• داروی هورمون تیروئید بیش از اندازه
• تومور غیرسرطانی غده هیپوفیز

بیماری گریوز

بیماری گریوز که شایع ترین علت پرکاری تیروئید است، یک اختلال خودایمنی به شمار می رود. در این بیماری، سیستم ایمنی بدن به تیروئید حمله می کند و منجر به تولید بیش از اندازه هورمون تیروئید می شود. 

ندول های تیروئید بیش فعال

ندول های تیروئید بیش فعال یا توده های تیروئیدی بسیار شایع و معمولاً غیرسرطانی هستند. با این وجود، یک یا دو ندول ممکن است بیش فعال باشند و هورمون های تیروئید زیادی تولید کنند. ندول های بیش فعال اغلب در افراد مسن تر وجود دارند. 

تیروئیدیت

تیروئیدیت، التهاب غده تیروئید است. برخی از انواع تیروئیدیت می توانند باعث نشت هورمون تیروئید از غده تیروئید به جریان خون شوند. در نتیجه، ممکن است علائم پرکاری تیروئید در بدن ظاهر شود. 

انواع تیروئیدیت هایی که منجر به پرکاری تیروئید می شوند، شامل موارد زیر هستند:

• تیروئیدیت نیمه حاد که شامل تیروئید بزرگ، دردناک و ملتهب است. 
• تیروئیدیت پس از زایمان که بعد از تولد فرزند ایجاد می شود. 
• تیروئیدیت بدون درد که شبیه به تیروئیدیت پس از زایمان است اما در غیاب بارداری ایجاد می شود. تیروئید ممکن است بزرگ شود. کارشناسان فکر می کنند که تیروئیدیت بدون درد احتمالاً یک بیماری خودایمنی است. 

تیروئیدیت همچنین می تواند منجر به علائم پرکاری یا کم کاری تیروئید شود. در برخی از موارد، پس از این که تیروئید برای مدتی بیش فعال است، دچار کم کاری می شود. 

ید بیش از اندازه

تیروئید از ید برای تولید هورمون تیروئید استفاده می کند. میزان مصرف ید بر میزان تولید هورمون تیروئید تاثیرگذار است. در برخی از افراد، مصرف مقادیر زیادی ید باعث تولید بیش از اندازه هورمون تیروئید می شود. 

برخی از شربت ها یا داروها ازجمله داروهای قلب، حاوی مقدار زیادی ید هستند. جلبک دریایی یا مکمل های مبتنی بر جلبک دریایی حاوی مقدار زیادی ید هستند. 

مصرف بیش از اندازه داروهای هورمون تیروئید

برخی از افرادی که دارو هورمون تیروئید برای پرکاری می خورند، ممکن است بیش از اندازه مصرف کنند. اگر دارو هورمون تیروئید مصرف می کنید، حداقل یکبار در سال به پزشک مراجعه کنید تا سطح هورمون تیروئیدتان بررسی شود. اگر پزشک متوجه بالا بودن سطح هورمون تیروئید شود، دوز دارو را تنظیم خواهد کرد. 

برخی از داروها ممکن است با داروی هورمون تیروئید تداخل داشته باشند و سطح هورمون را افزایش دهند. اگر داروی هورمون تیروئید مصرف می کنید، با پزشک در مورد شروع مصرف داروهای جدید و تداخل آن ها صحبت کنید. 

تومور غیرسرطانی

در برخی از موارد نادر، تومور غیرسرطانی غده هیپوفیز که در مغز قرار دارد، منجر به پرکاری تیروئید می شود. 

نحوه تشخیص پرکاری تیروئید توسط پزشک

پزشک، سابقه پزشکی شما را می گیرد و یک آزمایش بالینی انجام می دهد. تشخیص پرکاری تیروئید تنها بر اساس علائم درست نیست زیرا بسیاری از این علائم شبیه به علائم بیماری های دیگر هستند. به همین دلیل است که پزشک ممکن است چندین آزمایش خون تیروئید و تصویربرداری برای تایید تشخیص خود و علت بیماری انجام دهد. 

از آنجایی که پرکاری تیروئید می تواند مشکلات باروری به همراه داشته باشد، زنانی که نمی توانند باردار شوند، اغلب برای مشکلات تیروئیدی آزمایش می شوند. 

نحوه درمان پرکاری تیروئید

پزشک پرکاری تیروئید را به منظور برگرداندن سطح هورمون های تیروئید به حد نرمال درمان خواهد کرد. درمان این بیماری از مشکلات سلامتی بلندمدت پیشگیری می کند و علائم ناراحت کننده را تسکین می دهد. یک درمان خاص برای همه افراد وجود ندارد. 

درمان به علت به وجود آمدن پرکاری تیروئید و شدت آن بستگی دارد. پزشک هنگام پیشنهاد روش های درمان به موارد زیر توجه می کند:

• سن
• آلرژی و عوارض جانبی داروها
• شرایط دیگر ازجمله بارداری یا بیماری قلبی
• دسترسی داشتن به جراح تیروئید مجرب 

گزینه های درمان پرکاری تیروئید

پرکاری تیروئید معمولاً با دارو، درمان ید رادیواکتیو و جراحی تیروئید درمان می شود. 

داروهای درمان تیروئید پرکار چیست

مسدود کننده های بتا. مسدودکننده های بتا، داروهایی هستند که مانع از فعالیت موادی ازقبیل آدرنالین روی سلول های عصبی می شوند. آن ها باعث شل و گشاد شدن رگ های خونی می شوند.

مزایا:

• آن ها علائمی ازقبیل لرز، ضربان قلب تند و عصبی بودن را تا قبل از شروع روش های درمان دیگر کاهش می دهند. 
• در عرض چند ساعت باعث احساس بهتر در بیمار می شوند. 

معایب: 

• مانع از تولید هورمون تیروئید نمی شوند. 

داروهای ضد تیروئید

درمان با داروهای ضد تیروئید، ساده ترین روش درمان پرکاری تیروئید است. متی مازول اغلب برای این منظور استفاده می شود. پروپیل تیوراسیل اغلب در زنان در طول سه ماه اول بارداری استفاده می شود زیرا این دارو در موارد نادر می تواند به جنین آسیب بزند. 

مزایا:

• باعث می شود تا تیروئید، هورمون کمتری تولید کند. 
• علائم بیماری گریوز در برخی از بیماران بعد از مصرف این دارو به طور موقتی از بین می روند. 

معایب:

• داروهای ضد تیروئیدی می توانند عوارض جانبی ازقبیل موارد زیر داشته باشند:

• واکنش آلرژیک مانند راش یا خارش
• کاهش تعداد گلبول های سفید خون در بدن که منجر به کاهش مقاومت بدن نسبت به عفونت ها می شود.
• در موارد نادر، نارسایی کبد
• داروهای ضد تیروئید درمان دائمی نیستند اما باعث می شوند تا علائم بیماری گریوز به طور موقتی از بین بروند. 

• چند هفته تا چند ماه طول می کشد تا سطح هورمون تیروئید به محدوده نرمال برگردد. 
• دوره درمان حدود یک تا دو سال طول می کشد اما گاهی اوقات می تواند طولانی تر هم شود. 
• برای درمان پرکاری ناشی از تیروئیدیت استفاده نمی شود. 

درمان ید رادیواکتیو

درمان ید رادیواکتیو، یک درمان رایج و موثر است. می توانید ید-131 رادیواکتیو را به صورت کپسول یا شربت ماهانه مصرف کنید. 

مزایا:

• درمان ید رادیواکتیو به آرامی سلول های غده تیروئیدی که هورمون تیروئید تولید می کنند را از بین می برد. 
• این درمان بر بافت های دیگر بدن تاثیر نمی گذارد. 

معایب:

• به منظور برگرداندن سطح هورمون تیروئید به حد نرمال به بیش از یک جلسه درمان نیاز دارید اما مسدودکننده های بتا می توانند علائم را بین دو جلسه درمان کنترل کنند. 
• درمان ید رادیواکتیو برای زنان باردار و شیرده استفاده نمی شود. این روش درمان می تواند بر تیروئید جنین آسیب بزند و از طریق شیر مادر از مادر به نوزاد منتقل شود. 

تقریباً تمام افرادی که تحت درمان ید رادیواکتیو قرار می گیرند، بعداً دچار کم کاری تیروئید می شوند. اما درمان کم کاری تیروئید نسبت به پرکاری تیروئید با استفاده از داروی روزانه هورمون تیروئید آسان تر است و مشکلات بلندمدت کمتری را به همراه دارد. 

جراحی تیروئید

جراحی به منظور برداشتن قسمتی از غده تیروئید، کمتر برای درمان پرکاری تیروئید استفاده می شود. گاهی اوقات، پزشک از جراحی برای درمان گواتر بزرگ یا زنان بارداری که نمی توانند داروهای ضد تیروئیدی مصرف کنند، استفاده می نماید. 

مزایا:

• وقتی بخشی از تیروئید برداشته می شود، سطح هورمون تیروئید به حد نرمال می رسد. 

معایب:

• جراحی تیروئید به بیهوشی عمومی نیاز دارد که می تواند منجر به مشکلی به نام طوفان تیروئیدی شود – بدتر شدن ناگهانی علائم. مصرف داروهای ضد تیروئید پیش از جراحی می تواند به پیشگیری از این مشکل کمک کند. 

وقتی بخشی از تیروئید برداشته می شود، ممکن است فرد بعد از جراحی دچار کم کاری تیروئید شود و باید دارو هورمون تیروئید مصرف کند. اگر کل غده تیروئید برداشته شود، باید این دارو تا آخر عمر مصرف شود. بعد از جراحی، پزشک سطح هورمون تیروئید شما را بررسی خواهد کرد. 

محققان به دنبال روش های جدید برای درمان پرکاری تیروئید هستند. به عنوان مثال، حذف با بسامد رادیویی (RFA)، یک روش جدید برای درمان ندول های تیروئیدی که باعث پرکاری تیروئید می شوند. RFA عمدتاً در مواردی استفاده می شود که دارو یا جراحی کمکی نمی کنند و هنوز به طور گسترده در دسترس نیست. 

نقش تغذیه بر پرکاری تیروئید چیست

تیروئید از ید برای تولید هورمون تیروئید استفاده می کند. اگر بیماری گریوز یا اختلال تیروئیدی خودایمنی دیگری دارید، ممکن است نسبت به عوارض جانبی مضر ید حساس باشید. خوردن غذاهایی که ید زیادی دارند، ازجمله کتانجک و جلبک، موجب بروز یا بدتر شدن پرکاری تیروئید می شود. مصرف مکمل های ید نیز همین اثر را دارند. در مورد مسائل زیر با پزشک صحبت کنید:

• مصرف چه غذاهایی را محدود کنید و از خوردن چه غذاهایی باید بپرهیزید
• مکمل های یدی که مصرف می کنید
• شربت سرفه یا مولتی ویتامین هایی که مصرف می کنید چون حاوی ید هستند.

کارآزمایی های بالینی برای پرکاری تیروئید

NIDDK کارآزمایی های بالینی در مورد بیماری های بسیار زیادی انجام می دهد، ازجمله غدد درون ریز. این کارآزمایی ها به منظور یافتن روش های پیشگیری، تشخیص و درمان بیماری و بهبود کیفیت زندگی هستند.

کارآزمایی های بالینی برای پرکاری تیروئید چه هستند؟

کارآزمایی های تیروئید و انواع دیگری از مطالعات بالینی، بخشی از تحقیقات پزشکی هستند و شامل افرادی شبیه به شما می باشند. زمانی که برای شرکت در یک مطالعه بالینی داوطلب می شوید، به پزشکان و محققان در کسب اطلاعات جدید در مورد بیماری و بهبود مراقبت های بهداشتی در آینده کمک می کنید. 

محققان در حال مطالعه جنبه های دیگر پرکاری تیروئید هستند، ازجمله تاریخچه طبیعی، نمایش بالینی و ژنتیک.