چشم زخم چیست و آیا واقعا وجود دارد؟

گاهی پیش آمده است که در صورت بیماری یا اتفاقی خاص با جملاتی هم چون چشمت زدند یا شاید چشم خوردی یا حتما اسفند دود کن! مواجه شده ایم. در فرهنگ ما ایرانی ها از قدیم الایام اعتقاد به چشم زخم وجود داشته است و هنگام تعریف کردن از شخصی یا چیزی از عبارت هایی همچون چشم نخوری، بزنم به تخته، از چشم بد دور، ماشاالله و … استفاده می کنیم.

این اعتقاد نه تنها فقط در فرهنگ ما ایرانی ها بلکه در فرهنگ های دیگر کشورها نیز وجود دارد.و اما آیا چشم زخم واقعا وجود دارد؟ پاسخ این سوال را در ادامه مطلب مشاهده نمایید.

بیشتر بخوانید: آیا جغد شوم است؟ (باورها و خرافه هایی درباره جغد)

چشم زخم چیست؟

منظور از چشم زخم یا چشم نظر صدمه و آسیبی است که از سر حسادت و بدخواهی و یا حتی گاهی ممکن است به دلیل علاقه زیاد به شخص یا چیزی وارد شود که این آسیب وارده را از نگاه شخص می دانند. و همین موضوع در فرهنگ عامیانه به چشم شور تعبیر می شود.

چشم زخم واقعیت دارد؟

در بررسی و تفسیر آیات قرآن مفسران دو آیه را درباره مسئله چشم زخم بررسی کرده اند و آن را با چشم زخم مرتبط می دانند. ابتدا آیه سوره مبارکه یوسف وَ قالَ یا بَنِیَّ لا تَدْخُلُوا مِنْ بابٍ واحِدٍ وَ ادْخُلُوا مِنْ أَبْوابٍ مُتَفَرِّقَةٍ وَ ما أُغْنی عَنْکُمْ مِنَ اللَّهِ مِنْ شَیْ‌ءٍ إِنِ الْحُکْمُ إِلاَّ لِلَّهِ عَلَیْهِ تَوَکَّلْتُ وَ عَلَیْهِ فَلْیَتَوَکَّلِ الْمُتَوَکِّلُون؛

یعقوب نبی گفت: ای پسران من، از یک دروازه داخل می شوید از دروازه‌های مختلف داخل شوید. و من قضای خدا را از سر شما دفع نتوانم کرد و هیچ فرمانی جز فرمان خدا نیست. بر او توکل کردم و توکل کنندگان بر او توکل کنند.

و همچنین آیات 51 و 52 سوره مبارکه قلم که می فرماید:

وَإِن یکادُ الَّذِینَ کفَرُ‌وا لَیزْلِقُونَک بِأَبْصَارِ‌هِمْ لَمَّا سَمِعُوا الذِّکرَ‌ وَیقُولُونَ إِنَّهُ لَمَجْنُونٌ؛

مسلماً نزديك بود كساني كه كفر ورزيدند هنگامي كه آگاه كننده (قرآن) را شنيدند با چشمانشان تو را بلغزانند و مي‏گويند: قطعاً او ديوانه است.

بیشتر بخوانید : چند دعا برای رفع مشکل و بلایا

علامه مجلسی(ره) نیز در رابطه با چشم زخم گویند: به گفته برخی مفسران، آیه ۵ سوره فلق را که در آن از حسادتِ حسودان یاد شده، نیز به چشم زخم ارتباط دارد.

دکتر حسین الهی قمشه‌ای در پاسخ به این پرسش آیا چشم زخم واقعی است؟ این گونه می فرماید که : تقریبا در همه فرهنگ‌های جهان گونه‌ای از چشم زخم دیده می شود. نیروهایی چون حسادت، نفرت و انتقام‌جویی می‌تواند تاثیرات منفی و اعتقاد به چشم زخم آسیب زننده داشته باشد.

اما به معنی قبول کردن انرژی های معجزه آسا نیست.، بلکه گاهی چند کلمه حرف، یک نگاه یا حتی یک حرکت دست می‌تواند آشوبی بر پا کند. آدمی باید خود را از مصاحبت این گونه افراد برکنار دارد و بخصوص امتیازات خود را در معرض نگاه همگان نگذارد. بر اساس گزارش برخی مورخان قدمت آن 5000 سال است.

در فرهنگ‌های مختلف برای فرار از آسیب چشم زخم راه حل هایی وجود دارد. در اقوام مختلف برای گریز از چشم زخم طلسم هایی ایجاد می کنند و از نمادهای شیشه ای که در وسط آن شبیه چشم است در خانه ها یا محل کار و وسیله نقلیه استفاده می کنند و یا حتی گاهی این نماد ها را به عنوان هدیه به افراد می دهند.

چشم نظر و چشم زخم همانطور که می دانیم در بسیاری از فرهنگ ها در سراسر جهان از جمله (آسیا، اروپا، آفریقا و آمریکا) وجود دارد. ولی شدت و اهمیت آن در کشورهای مختلف متفاوت است. اما در خاورمیانه بیشتر به آن اهمیت داده می شود و در کشورهایی همچون ایران و افغانستان از آویزها و لوازم زینتی که برای پیشگیری از چشم زخم استفاده می کنند به عنوان سوغاتی همراه خود می برند.

نظر قربانی چیست؟

قطعا اصطلاح عامیانه نظر قربونی را شنیده اید.نظر قربانی از نظر مردم یک طلسم مرسوم محسوب می شود که هدف آن جلوگیری و پیشگیری از چشم زخم می باشد. آویزان کردن زنگوله و مهره به همراه نظر قربونی رواج داشته است.و آن را بر گردن کودکان یا حیوانات و یا درو دیوار منزل آویزان می کردند که امروزه بیشار جنبه تزئینی دارند.

بررسی باور به چشم زخم در فرهنگ های مختلف جهان

کشور هایی همچون ترکیه ، هند ، مکزیک و مصر نیز همچون ما به چشم زخم اعتقاد داشته و روش هایی برای رفع و خنثی نمودن آن دارند که در ادامه به شرح آنها می پردازیم.

• باور به چشم زخم در ترکیه

در مورد فرهنگ مرسوم در ایران و ترکیه بسیار به هم شبیه هستند. با توجه به باور های مردم ترکیه افرادی که موی بور و چشم آبی روشن دارند،چشمان لوچ و ریش قرمز از مشخصات فردی با چشمان شور است. هم چنین افرادی که فاصله دندان هایشان زیاد و فاصله بینی و دهانشان کم است نیز دارای چشمان شور هستند. از دیگر ویژگی هی افرادی که چشم شور دارند می توان به افرادی که در قسمت سفید چشمشان خال دارند نیز بیشتر چشم می زنند.

مردم اهل آناتولی بر این باورند که برای تشخیص فردی که چشم زده و فردی که چشم خورده روش های مختلفی وجود دارد. طلسم های مختلفی برای دوری از چشم زخم رواج یافته است. اشیا و لوازمی که برای طلسم چشم زخم ساخته شده معمولا کنار گهواره کودکان یا درب خانه ها و … استفاده می شود.

اشیا و لوازمی که برای پیشگیری چشم زخم ساخته شده آبی رنگ بوده و سنگ ها و منجوق هایی که شبیه چشم هستند چشم نظر نام دارند.

• اعتقاد به چشم زخم در

در مصر باستان به آنها “چشم هوروس” می گویند و آن نشان سلامت و قدرت پادشاهی است. به آن “چشم ازیزیس” که نماد خدای جهان زیرزمینی و زندگی پس از مرگ است می گویند.

بعضی از وسایلی که برای خنثی کردن چشم زخم استفاده می شود برای حیوان، انسان و مکان مشابه است، مثل اسپند دود کردن. ولی برخی دیگر فقط برای مکان ها استفاده می شود. عبارتند از نعل اسب، شاخ گوزن، شاخ قوچ، پوست قورباغه، پنجه گرگ و نظایر آن.

• رفع چشم زخم در ایتالیا

در ایتالیا افراد برای دفع چشم زخم از یک شاخ کوچک قرمز استفاده می کنند که آن را یا به گردن می آویزند و یا بر روی جاسوئیچی نصب می کنند.

• باور به چشم زخم . رفع آن در هند

اما در هند برای خنثی کردن نفرین چشم زخم از آینه استفاده می کنند. آنها آینه های کوچکی را داخل لباسشان می دوزند و یا به بدنشان می چسبانند.

• رفع چشم زخم در مکزیک

در کشورهای لاتین و مکزیک نیز برای خنثی کردن چشم زخم از تخم مرغ استفاده می کنند. تخم مرغ را از روی کودک عبور می دهند و همزمان دعایی مانند دعای ربانی می خوانند و سپس تخم مرغ را درون کاسه ای میگذارند و آن را زیر بالش قرار می دهند. یک شبانه روز تخم مرغ زیر بالش می ماند. اگر صبح روز بعد سفیده تخم مرغ کدر باشد نشان دهنده این است که کودک چشم خورده است. این کار برای درمان هم استفاده می شود.