در این نوشته قصد داریم اطلاعات کاملی درباره خودکشی به شیوه اتانازی که در زبان لاتین (Euthanasia) به معنی مرگ آسان می باشد به شما ارائه دهیم. اتانازی نام های دیگری هم دارد مانند هومرگ، مرگیاری، مرگ خوب، به مرگی، قتل ترحمی و…. به طور کلی اتانازی به مرگی گفته می شود که بیمار به دلیل عدم تمایل به ادامه زندگی به هر دلیل تقاضای مرگ می کند یا در صورتی که قادر به چنین درخواستی نباشد اطرافیان و نزدیکان او می توانند درخواست مرگ او را نمایند. علت اتانازی می تواند بیماری های لاعلاج باشد.
انواع مختلف اتانازی، تاریخچه اتانازی، روش های اتانازی، اتانازی در سوئیس، نظر موافقین و مخالفان اتانازی، نظر اسلام درباره اتانازی و … را در ادامه به شما معرفی خواهیم کرد.
اتانازی چیست؟
ریشه واژه اتانازی از اصطلاح یونانی «eu» به معنای «خوب و راحت» و «thantous» به معنای «مرگ خوب» یا «مرگ راحت» هست.
تعاریف زیادی درباره اتانازی وجود دارد. اتانازی نوعی مرگ خودخواسته است که فرد بعد از ناامید شدن از بهبودی و ناتوانی در تحمل درد و بیماری درخواست آن را می دهد. روش های متفاوتی برای اتانازی وجود دارد که با توجه به وضعیت و نوع بیماری انتخاب می شوند. خودکشی به روش اتانازی دارای مخالفان و موافقانی است که تا کنون نتوانسته اند به نتیجه واحدی برسند. خودکشی به روش اتانازی در اسلام مورد قبول نیست.
اتانازی انواع مختلفی دارد و به دو دسته کلی اتانازی داوطلبانه و اتانازی غیر داوطلبانه تقسیم می شود.
دسترسی سریع به مطالب
تاریخچه اتانازی
اگر بخواهیم به تاریخچه اتانازی بپردازیم باید کمی به عقب بازگردیم جایی که این کلمه هنوز پا به عرصه وجود نگذاشته بود اعمالی به این مفهوم انجام می شده است. شواهد تاریخی مبین آن است که در جوامع بدوی به نوعی از اتانازی فعال استفاده می شده است و بیماران سخت را از روی ترحم و برای اینکه درد و رنج بیشتری نکشند، خفه می کردند. در حال حاضر نیز این روش ها در بین بعضی از قبایل جزایر اقیانوس آرام و بخش هایی از آفریقا و آمریکای جنوبی رایج است.
بیشتر بخوانید: دلایلی برای افزایش امید به زندگی و جلوگیری از خودکشی
اسکیموهای جوان، پدر و مادر خود را هنگامی که سخت پیر شده باشند و کاری از دستشان برنیاید، با دست خود می کشند. کسی که از این کار سر باز زند، چنان است که گویی وظیفه ی فرزندی را انجام نداده است. اپیکوریست ها و رواقیون، خود کشی و اتانازی را در شرایطی که بیمار شرایط درد ناک و نا امید کننده ای داشت، تأیید می کردند و حتی در مواردی که فرد به دلیل بیماری و کهولت، نحیف و ضعیف و از کار افتاده می شد، این عمل را جایز می دانستند.
انواع اتانازی
اتانازی داوطلبانه:
اتانازی داوطلبانه نوعی از خودکشی به روش اتانازی است که با رضایت کامل شخص انجام می شود و درخواست انجام اتانازی توسط خود فرد ارائه می شود. اتانازی داوطلبانه از سال 2009 در بلژیک، لوگزامبورگ، هلند، سوئیس، و ایالات اورگن (ایالات متحده) و واشنگتن (ایالات متحده) قانونی اعلام شده است.
اتانازی فعال داوطلبانه:
به عمل تجویز نمودن عمدی دارو توسط پزشک به بیمار و سبب شدن مرگ وی بنا بر درخواست صریح بیمار و با رضایت و آگاهی کامل، اتانازی فعال داوطلبانه می گویند.
اتانازی غیر فعال داوطلبانه:
فرایندی که بیمار هشیارانه و با رضایت کامل اعلام اراده ی صریح خود را به پزشک جهت انجام اتانازی ابراز می دارد و پزشک نیز از ادامه درمان، خودداری و یا معالجه را متوقف می سازد. اتانازی غیر فعال داوطلبانه معمولا در مورد بیمارانی به کار گرفته می شود که شرایط بسیار وخیمی دارند و پزشکان هم مطمئن اند که درمان امکان پذیر نیست. در این شرایط درمان را قطع می کنند و بیمار را از مواد غذایی یا دارو محروم می کنند.
اتانازی غیر دواطلبانه:
در شرایطی که خود بیمار قادر به تصمیم گیری در خصوص زنده ماندن یا نماندن خودش نیست این تصمیم می تواند توسط فرد دیگری گرفته شود.
در تقسیم بندی دیگری که بر اساس نوع اقدام یا فاعل آن انجام می شود اتانازی به دو دسته اتانازی فعال و اتانازی انفعالی یا منفعل تقسیم می شود.
اتانازی فعال غیر داوطلبانه:
به عمل عمدی پزشک یا پرسنل درمانی و سبب شدن مرگ بیمار در هنگامی که بیمار، ناهشیار و فاقد سلامت روانی است و قادر به درخواست صریح نیست. (هنگامی که بیمار در اغما (بی هوشی) به سر می برد).
اتانازی غیر فعال غیر داوطلبانه:
هنگامی که بیمار هوشیار نیست یا به دلایلی قادر به اعلام اراده ی خود نباشد. (مانند کودکی که قادر به سخن گفتن نیست) و پزشک (پرسنل درمانی) از ادامه ی درمان خودداری می کند یا معالجه را متوقف می سازد.
اتانازی فعال:
انجام فعالانه عملی برای پایان درد و رنج از طریق پایان دادن به زندگی یک انسان، اغلب «اتانازی فعال» نامیده می شود و به مواردی اطلاق می شود که اقدام خاصی برای پایان دادن به زندگی بیمار صورت گیرد. در اتانازی فعال با مداخله پزشک، فرد بیمار دارای درد و رنج با تزریق داروی مرگ آور از بین می رود.
اتانازی غیر فعال:
به مواردی اطلاق می شود که درمان ها و دستگاه های حیاتی مراقبت از بیمار در شرایطی که هیچ کمکی به بهبودی وضعیت بیمار نمی کند، کنار گذاشته می شوند.
اتانازی چگونه صورت می گیرد؟
قبل از هرچیز برای خودکشی به روش اتانازی با رضایت بیمار شرایط برای پایان دادن به زندگی او مهیا شود که این اتفاق باید در کشورهایی اتفاق بیفتد که اتانازی در آن ها قانونی است. اگر فردی در کشوری زندگی می کند که اتانازی در آن غیرقانونی است باید به کشورهایی برود که اجازه انجام اتانازی را دارند.
در خودکشی به روش اتانازی در بیشتر مواقع مرگ بیمار با توقف روند درمان بیمار شامل، قطع سرم، قطع تغذیه وریدی، قطع اکسیژن، جلوگیری از تراکافت (دیالیز) و جداکردن فرد از دستگاه‌های حمایتی ارگان‌های حیاتی، همچنین دادن داروهای مسکن با دوز بالا، که موجب کاهش هوشیاری و تسریع مرگ می‌شوند، انجام می گیرد.
اتانازی به چه روش هایی انجام می شود؟
روش غیر مستقیم:
در روش غیرمستقیم، پزشک با تجویز دارویی، فقط مقدمات مرگ بیمار را فراهم می‌کند و بیمار با آگاهی کامل به استقبال مرگ اختیاری می‌شود.
روش مستقیم:
در روش مستقیم، پزشک یا پرستار خود عامل مرگ بیمار هستند. تزریق داروی کشنده و جداکردن بیمار از دستگاه‌های حمایتی، مثال‌هایی از این روش هستند که بعضی اوقات بدون اطلاع بیمار انجام می‌شوند.
در چه کشورهایی اتانازی قانونی است؟
در برخی کشورها مانند هلند، سوئد، سوئیس، کلمبیا، استرالیا، بلژیک و چند ایالت از ایالات متحدهٔ آمریکا شامل اورگان، واشنگتن و مونتانا اوتانازی به روش غیرمستقیم قانونی در صورتی که کمیسیون پزشکی وضعیت بیمار را بررسی کند قانونی است. کشور استرالیا دارای یک بیمارستان دریایی است که انجام اتانازی فقط در آن مجاز و قانونی است. در کشور سوئد نیز چند کلینیک محدود مجاز به انجام اتانازی هستند.
اتانازی در سوئیس
بر اساس قوانین مدنی سوئیس، خود کشی در این کشور قانونی است و به همین دلیل، خیلی از مردم دنیا راهی سوئیس می شوند تا در این کشور به زندگی خود پایان دهند. حالا سوئیس تبدیل به تنها قطب گردشگری خودکشی در دنیا شده است که لقب سرزمین مرگ را روی خود دارد؛ کشوری که بخشی از درآمدهای گردشگری اش، از سفر توریست هایی تأمین می شود که برای بهره بردن از خدمات مشاوره ای خودکشی به این کشور سفر می کنند.
کشورهای مخالف اتانازی
کشورهای زیادی همچنان مخالف این کار هستند و این کار را رفتاری انسان دوستانه نمی دانند کشورهایی مانند: فرانسه، انگلیس، کانادا جزو این دسته کشورها هستند.
موافقان و مخالفان اتانازی چه می گویند؟
نظرات زیادی در خصوص اتانازی وجود دارد و برخی با آن موافق و برخی با آن مخالفند. هر کدام استدلال های مخصوص به خود را دارند که قابل بحث است. در ادامه تعدادی از استدلال هایی که موافقان و مخالفان اتانازی دارند را ارائه می دهیم:
![نظر موافقان اتانازی چیست؟]()
نظر موافقان اتانازی
نظر موافقان اتانازیآزادی انسان
موافقان آزادی معتقدند که انسان باید برای زنده بودن یا نبودن خود حق انتخاب داشته باشد. فرد بیماری که از بیماری اش رنج می برد و امیدی به بهبودی خودش ندارد، باید بتواند انتخاب کند که زنده بماند یا نه.
پایان دادن به درد
بیماران مبتلا به بیماری های لاعلاج ناچار به تحمل دردهای بزرگی هستند که فقط خودشان درک می کنند. دردی که پایانی ندارد و بیمار مجبور به تحمل آن است در حالی که هیچ راهی برای بهبودی او وجود ندارد. ناامیدی از درمان درد مضاعف روحی را نیز برای بیمار به همراه دارد.
مرگ با عزت
برخی اعتقاد دارند مرگ به روش اتانازی نوعی عزت به بیماران می دهد و باعث جلوگیری از مرگ تدریجی و دردناک آنان را می گیرد.
جلوگیری از اتلاف منابع
موافقان اتانازی معتقدند اختصاص دادن منابع بیمارستانی، تجهیزات، دارو، نیروی متخصص و … به بیماران لاعلاج کار بیهوده ای است و بهتر است این منابع صرف بهبود بیمارانی شود که امیدی به درمان آن ها وجود دارد.
همچنین بخوانید: با فردی که قصد خودکشی دارد چه رفتاری باید داشت
نظر مخالفان اتانازی
سوگند پزشکی
دانشجویان پزشکی سوگند بقرآن یاد می کنند که به این صورت است:
“برای خوشحال کردن کسی هرگز داروی کشنده تجویز نخواهم کرد و به کسی توصیه‌ای نخواهم کرد که موجب مرگ او شود.”
این سوگند با اتانازی مغایرت دارد.
اتانازی در بسیاری از ادیان مذموم است
مذاهبی مانند اسلام اتانازی را مخالف اصول اخلاقی می دانند و آن را نوعی خودکشی قلمداد می کنند که بسیار مذموم است.
داشتن صلاحیت بیمار برای انتخاب اتانازی مورد سوال است
بیمار برای اینکه درخواست اتانازی دهد باید صلاحیت لازم را داشته باشد تشخیص اینکه آیا بیمار دارای چنین صلاحیتی می باشد یا نه کار سختی است.
احتمال معجزه وجود دارد
به هر حال در مورد بیماری های لاعلاج هم ممکن است روشی برای درمان کشف شود که زمان ان مشخص نیست با اتانازی شانس بیمار برای این درمان از بین می رود.
دلایل دیگری که مخالفان اتانازی ارائه می دهند:
- وسوسه شدن برخی پزشکان برای سوء استفاده
- در تنگنا قرار دادن بیماران صعب العلاج برای اظهار رضایت نسبت به قتل خویش
- وسوسه شدن دولت ها و شرکت های بیمه برای گسترش اینگونه قتل ها برای کاهش هزینه های خود.
نظر اسلام درباره اتانازی و خودکشی از طریق این روش
اتانازی در دین اسلام مردود اعلام شده. از نظر قوانین اسلامی جسم انسان به عنوان امانتی از سوی خدا در اختیار او قرار گرفته و انسان حق صدمه زدن به جسم خود را نیز ندارد چه برسد به پایان دادن به زندگی. از نظر دین اسلام انسان حق ندارد خودش به زندگی اش پایان دهد و پایان زندگی هر کسی باید در زمان مقرر خودش اتفاق بیفتد. علاوه بر اسلام ادیان مسیحیت و یهود نیز اتانازی را قبول ندارند. اتانازی بیشتر در ادیانی مانند بودائی، شینتوئیسم و کنفسیویسم پذیرفته شده است.
در شریعت اسلامی، حفظ حیات انسان واجب است و قتل آدمی و ازهاق نفس او شرک به خداوند و یکی از بزرگترین گناهان و از شنیع ترین اعمال شمرده شده است.
در قانون اسلامی آمده است: “تسریع در مرگ بیماری که مبتلا به مرض لاعلاج شده است و از درد رنج می برد، چه با موافقت بیمار و بستگانش، چه بدون اطلاع و موافقت آن ها قتل نفس و حرام است و عاملین چنین عملی قاتل محسوب شده و مستحق مجازات شدید می باشند.”
آمار جالب درباره اتانازی
- طبق تحقیقات و نظرسنجی هایی که در خصوص اتانازی صورت گرفته است آمار زیر ارائه شده است:
- مردان بیشتر از زنان از اتانازی استقبال می کنند.
- بیشترین آمار مربوط به انجام اتانازی در سنین 60 تا 85 سال بوده است.
- افرادی که ازدواج کرده اند بیشتر از مجرد ها تقاضای اتانازی دارند.
- افراد مبتلا به بیماری سرطان در صدر متقاضیان اتانازی قرار دارند. افراد مبتلا به ام اس در رده بعدی قرار دارند.
- در سال 2011 بیشترین آمار اتانازی ثبت شده است.
نتیجه گیری
به نظر می آید به رسمیت شناختن اتانازی عمل درستی نباشد چون به رسمیت شناخته شدن آن تبعات منفی بسیاری خواهد داشت مثل وسوسه شدن برخی پزشکان برای سوء استفاده، در تنگنا قرار دادن بیماران صعب العلاج برای اظهار رضایت نسبت به قتل خویش، وسوسه شدن دولت ها و شرکت های بیمه برای گسترش اینگونه قتل ها برای کاهش هزینه های خود و … البته نظر موافقان اتانازی نیز مورد تأمل است.
